نه تنها بیشتر مسیرهای شهری و مترو و پیاده‌رو که تقریباً تمام خانه‌ها برای افراد معلول توانمندسازی نشده‌اند. رفت‌وآمد در شهر و احساس راحتی برای معلولان به‌دلیل اینکه در شهرسازی و خانه‌سازی هیچ تصوری از این افراد نبوده، مشکلات زیادی برای به‌وجود می‌آورد. برای راحتی این افراد در سطح شهر و خانه‌ها نیاز است که با استفاده از ایده‌های کاربردی و ابزارهای مختلف، دست به توانمندسازی فضاهای داخلی و خارجی بزنیم. در این مقاله تنها به ایده‌هایی می‌پردازیم که می‌توان در خانه‌ها اجرا کرد. با این 10 راهکار توانمندسازی خانه می‌توان به افراد معلول در راحت زندگی کردن کمک کرد.
طراحی فراگیر
ساخت خانه‌هایی که هر فردی بتواند در آن به راحتی زندگی کند، نیازمند نوعی از طراحی است که تمامی افراد با هر نوع توانایی بتوانند در فضاهای مختلف خانه زندگی کنند. عنوان «طراحی فراگیر» را مهندسی به نام رونالد ال. مایس (Ronald L. Mace) مطرح کرد. او بر این نکته اصرار داشت که نوع طراحی باعث توانمندسازی افراد دارای معلولیت در تمامی بخش‌های خانه می‌شود.
خانه‌هایی که با این شیوه ساخته می‌شوند، تفاوت چشمگیری از نظر طراحی یا هزینه با خانه‌های معمولی ندارند. اما تغییر بزرگ و مثبتی را در نوع زندگی ساکنان آن ایجاد می‌کنند. اساس این نوع شیوه‌ی طراحی بر این تعریف استوار است:
“بیشتر از آنکه فرد کاری برای هماهنگی با طراحی انجام دهد، طراحی باید در خدمت افراد قرار گیرد”
شاید این جمله کمی گیج‌کننده به‌نظر برسد. به‌عبارت دیگر افراد چون مسأله‌ی “طراحی” درمیان است پس با مفهوم انعطاف‌پذیر سروکار داریم. باید طراحی را باتوجه به نیازهای‌مان به کار بگیریم. با تمام این‌ها می‌توان صراحتاً اعلام کرد که ما زیرساخت‌ها را برای هرچه آسان‌تر شدن زندگی می‌سازیم. طراحی فراگیر مفهوم گسترده‌ای است که چیزهای خیلی کوچکی را شامل می‌شود ولی در واقع برای تقریباٌ تمامی افراد سودمند است. البته خانه‌های کارآمد انواع مختلفی دارند و می‌توانید به شیوه‌های مختلف خانه‌تان را متحول کنید. در ادامه ده راهکار توانمندسازی خانه را طبق طراحی فراگیر ارائه می‌دهیم:
1. ورودی خانه
ورودی خانه باید بهاندازهی کافی پهن و بدون پله باشد. بدیهی است که این ویژگی برای مخصوص افرادی است که از ویلچر استفاده می‌کنند. بااین‌حال اگر فردی که از ویلچر استفاده می‌کند در خانه نداشته باشید، ممکن است به‌نظرتان برسد که به این ویژگی نیازی ندارید. اما وقتی که استفاده از آن در ذهن‌تان منطقی و کاربردی شود، متوجه خواهید شد که حتی برای افراد دیگر هم سودمند است. مثلاً ورودی خانه‌ی بدون پله، رفت‌وآمد مادر با کالسکه بچه را راحت‌تر می‌کند. همچنین بچه‌های کوچکتر برای ورود و خروج و حمل دوچرخه یا سه‌چرخه‌شان به بزرگترها نیازی نخواهند داشت. این مسأله باعث می‌شود که اعتماد به نفس‌شان بیشتر شود. حتی به این فکر کنید که جابه‌جایی وسایل جدید و بیرون بردن وسایل قدیمی با ورودی بدون پله و بهاندازهی کافی چقدر می‌تواند آسان‌تر شود.
2. دستگیره‌ی درها
قرار دادن همچین چیزی کنار 10 راهکار توانمندسازی خانه شاید کمی عجیب به‌نظر برسد. ولی توضیح ما می‌تواند شما را متقاعد کند. کار با دستگیره‌های اهرمی برای هرکسی حتی افرادی با آرتروز و مشکلات مهارتی آسان است. فردی که بچه‌اش در بغلش خوابیده یا کیسه و کیف‌های زیادی در دست دارد، با آرنج به‌راحتی می‌تواند درهایی با دستگیره‌های اهرمی را به‌راحتی باز کند. کاری که قطعاً با دستگیره‌های دکمه‌ای (گرد) نمی‌توان انجام داد.
3. پارکینگ
پارکینگ خانه‌های توانمند در طراحی فراگیر باید نسبتاً بزرگ باشد. حداقل اندازه‌ی تعیین‌شده 3.8متر است. این اندازه‌ی پارکینگ رفت‌وآمد افرادی که از ویلچر یا واکر استفاده می‌کنند را آسان می‌کند. همچنین برای افرادی که کیسه‌های خرید بزرگ یا بچه‌ای در کالسکه دارند هم مناسب است. این نوع پارکینگ‌ها شما را از استرس بالا و پایین پریدن‌های بچه‌های کوچک خلاص می‌کند. نیازی نیست که محدودیت و سخت‌گیری‌های زیادی برای بازی کردن‌شان اعمال کنید. مقدار فضای مناسب پارکینگ همچنین فضای کافیو زیادی برای سوار یا پیاده شدن افراد سالخورده و بیمار را از ماشین می‌دهد.
4. کلیدهای برق دوطرفه
یکی از کلیدهای برق اتاق بهتر است دم ورودی و دیگری کنار تخت‌خواب نصب شود. هیچکس با اینکه در تاریکی دنبال کلید برق بگردد راحت نیست. با نصب کلید برق، بالا یا کنار تخت‌خواب بدون دردسر می‌توانید روی به تخت‌خواب بروید و برای خوابی آسوده مطالعه کنید و بعد از آن بدون بیرون آمدن از تخت چراغ اتاق را خاموش کنید. افراد بیمار و سالخورده و کسانی که در راه رفتن با مشکل مواجه‌اند، با استفاده از چنین کلیدی نیازی به کسی دیگر برای خاموش و روشن کردن چراغ ندارند.
5. قفسه‌های کشویی اتاق و آشپرخانه
از دیگر راهکارهای توانمندسازی خانه، به‌کارگیری قفسه‌های کشویی در اتاق و آشپزخانه است. این نوع قفسه‌ها با ارتفاع قابل تنظیم و کشویی برای افرادی که از ویلچر استفاده می‌کنند، مناسب است. همچنین با استفاده از این نوع قفسه‌ها کودکان یاد می‌گیرند، مسئولیت مرتب‌سازی لباس‌ها و اسباب‌بازی‌های‌شان را به عهده بگیرند و آنها را در قفسه‌های قابل تنظیم جاسازی کنند.
6. حمام بزرگ با ورودی پهن
در طراحی فراگیر متراژ حمام حدود 1.5متر (60اینچ) درنظر گرفته شده است و بدون تردید دسترسی کسانی که از ویلچر استفاده می‌کنند را آسان می‌کند. همچنین در حمام‌هایی با این متراژ والدین برای شست‌وشوی کودکان با مشکل مواجه نمی‌شوند. حمام‌های کوچکتر ناراحتی‌های زیادی را به‌وجود می‌آورد و برای افرادی که از ویلچر استفاده می‌کنند جای تنگ و کوچک آسیب‌های جدی وارد خواهد کرد.
7. استفاده از درهای شیشه‌ای
مشکل است که تمامی افراد با قدهای متفاوت از کودکان گرفته تا استفاده‌کنندگان از ویلچر از چشمی در ورودی استفاده کنند. برای همین پیشنهاد طراحان فراگیر این است که در کنار ورودی اصلی خانه از درهای شیشه‌ای استفاده کنید.
8. ارتفاع مناسب کانتر آشپزخانه
کانتر آشپزخانه برای تمامی افراد با قدهای متفاوت تنظیم شده باشد تا افراد چه در حالت نشسته یا ایستاده به‌راحتی بتوانند کارهای آشپزخانه را انجام دهند. ارتفاع نه‌چندان بلند و کوتاه کانتر آشپزخانه برای استفاده‌کنندگان ویلچر و افراد سالخورده و خانم‌های باردار مناسب‌ترین شرایط را به‌وجود می‌آورد. با استفاده از این نوع کانترها می‌توانید از صندلی هم استفاده کنید، چون ایستادن مداوم و آشپزی کردن قطعاً برای هیچکس راحت نیست.
9. تعبیه‌ی نرده برای راه‌پله‌ها
تعبیه نرده در هر دو طرف راه‌پله به معنی برقراری امنیت برای تمامی افراد است. این مورد شاید مهم‌ترین راهکار توامندسازی خانه باشد. این ابزار به کودکان کوچک و افراد سالخورده و کسانی که در تصادف آسیب دیده‌اند، کمک‌کننده خواهد بود.
10. استفاده از کفپوش و کاشی مناسب
خب این مورد نیازی به توضیح زیادی ندارد. ناگفته پیداست که کفپوش و کاشی‌های لیز ریسک بالایی دارند. به‌خصوص اگر در حمام و آشپزخانه مورد استفاده قرار بگیرند. لیز بودن کفپوش‌ها می‌تواند برای هرکسی دردسرساز شود. همچنین در فضاهایی مثل حمام و دستشویی باید از دستگیره‌هایی استفاده شود که افراد سنگین‌وزن یا دارای دستروفی عضلانی را کمک کند. از این دستگیره‌ها می‌توانند برای بلند شدن یا در هنگام بهم خوردن تعادل استفاده کنند.
در آخر
طراحی فراگیر به افراد سالخورده این امکان را می‌دهد که به‌طور مستقل زندگی کنند و برای انجام کارهای شخصی به دیگران نیازمند نباشند. زیرساخت‌های شهری و ساخت‌وساز خانه‌ها در این نوع از طراحی، افراد ناتوان را یاری می‌دهد تا دسترسی بیشتر و آسان‌تری در سطح شهر و خانه داشته باشند. برای استفاده از طراحی فراگیر می‌توانید با مشاوران ما در تماس باشید و چیدمان و ساخت‌وساز مدنظرتان را به‌کار ببندید.
