همه‌ی ما برای راه‌اندازی کسب‌وکارمان به دفترچه راهنمای مطمئن و حساب‌شده‌ای نیاز داریم. این دفترچه‌ی راهنما مسیر روشن و سرراستی را ارائه می‌دهد که با انجام قدم‌به‌قدم تمامی دستورالعمل‌ها هدف نهایی دور از دسترس نخواهد بود. فروشگاه‌های زنجیره‌ای به بهترین شکل ممکن خرید مشتری‌ها را متمرکز می‌کنند و تمامی اقلام خوراکی و بهداشتی را دراختیار مشتری قرار می‌دهند. روند رو به رشد جمعیت محله‌های مختلف نیاز حداقل یک فروشگاه زنجیره‌ای را ایجاد کرده است. در بسیاری از مناطق و محله‌های تهران و دیگر شهرها هنوز برای ساخت چنین فروشگاه‌هایی اقدامی انجام نشده است. اگر هنوز دست به کار نشده‌اید یا میانه‌ی راه هستید، راهنمای راه‌اندازی فروشگاه زنجیره‌ای را مطالعه کنید تا با تصویری کلی و دقیق از مسیر پیش‌روی‌تان از حالا مواجه شوید.
فروشگاه زنجیره‌ای چه نوع فروشگاهی است؟
کافی است تا نام برندهایی مثل کوروش، شهروند، رفاه و اتکا را به یاد بیاورید تا با فضا و کارکرد فروشگاه زنجیره‌ای آشنا شوید. ساده‌ترین تعریفی که می‌توان از فروشگاه زنجیره‌ای ارائه داد به این صورت است:«تعدادی فروشگاه بزرگ که زیرمجموعه‌ی برندی واحد اقلام و محصولات مشترکی را می‌فروشند». این محصولات مشترک تقریباٌ هرنوع موادغذایی و بهداشتی را شامل می‌شوند؛ ولی تمامی برندهای بزرگ از این نوع فروشگاه‌ها برای ارائه‌ی محصولات‌شان در سراسر کشور محل تولید و دیگر نقاط دنیا راه‌اندازی کرده‌اند تا مشتریان بیشتری را به دست آورند. رستوران‌های زنجیره‌ای مک‌دونالد و فروشگاه‌های اپل ازجمله برندهای مهمی هستند که نه تنها در کشور خودشان که در سراسر دنیا نیز فروشگاه‌های زنجیره‌ای‌شان را گسترش داده‌اند.
تاریخچه فروشگاه‌های زنجیره‌ای
روش توزیع زنجیره‌ای حدود 200سال قبل از میلاد مسیح در چین وجود داشته و در ژاپن نیز در قرن هفدهم میلادی این روش مورد استفاده قرار می‌گرفته است. اولین فروشگاه زنجیره‌ای در امریکا سال 1750 راه‌اندازی شد که مربوط به شرکت پست تجاری Hudson’s Bay بود. درمورد بیشتر محصولات و شرکت‌ها راه‌اندازی فروشگاه‌های زنجیره‌ای تا قرن نوزدهم ضرورتی نداشت تا اینکه بین سا‌ل‌های 1890 تا 1920 تب فروشگاه‌های زنجیره‌ای در اروپا و امریکا داغ شد. باوجود فشارها و مخالفت‌های فروشگاه‌های کوچک در دهه‌ی 1930 قوانینی برای محدودیت فعالیت‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای تصویب شد تااینکه بعد از جنگ جهانی دوم بسیاری از این قوانین بازنگری شدند. به تدریج تعدادی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ به یکدیگر متصل شدند تا واحدهای کوچک‌تری را برای فروش و توزیع محصولات‌شان ایجاد کنند. واحد مرکزی این فروشگاه‌ها دفترهای مرکزی و بخش اداری را تشکیل می‌دادند و واحدهای دیگر محصولات مختلف را می‌فروختند.
بزرگ‌ترین فروشگاه‌های زنجیره‌ای دنیا کجاست؟
ایالات متحده امریکا با بیش از 12هزار فروشگاه زنجیره‌ای قطب اصلی این نوع کسب‌وکار است که درآمدی بالغ بر 700میلیون دلار در سال از آنها به دست می‌آید. امروزه حدود 250 شرکت خرده‌فروشی در دنیا فعالیت می‌کنند که 33درصدشان امریکا مستقرند و با گسترش فروشگاه‌های زنجیره‌ای در سراسر دنیا همچنان امریکا تسلط پرقدرتی بر بازار دارد.
Walmart؛ نمونه موفق فروشگاه زنجیره‌ای
یکی از نمونه‌های موفق، فروشگاه‌های زنجیره‌ای وال مارت (Walmart) است که فعالیش را از سال 1969 آغاز کرد که روی سوپرمارکت و هایپرمارکت تمرکز دارد. مؤسس وال‌مارت سام ویلتون (Sam Wilton) است که اکنون به‌صورت بین‌المللی مدیریت می‌شود ولی حدود 50درصد سهام Walmart همچنان در اختیار خانواده‌ی والتون است. درآمد خالص وال مارت در سال 2021 بیش از 13میلیارد دلار و کل دارایی آن نیز حدود 252میلیارد دلار اعلام شد. با دو میلیون و سیصد هزار کارمند در تمامی شعبه‌ها، شرکت Walmart را می‌توان یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ و موفق دنیا به‌حساب آورد.
یکی از شعبه‌های فروشگاه زنجیره‌ای Walmart
سرمایه برای راه‌اندازی فروشگاه زنجیره‌ای
به‌دلیل اینکه نوع کاربری هر فروشگاه زنجیره‌ای متفاوت است، نمی‌توان به‌طور دقیق از میزان سرمایه‌ی موردنیاز برای راه‌اندازی فروشگاه زنجیره‌ای مطلع شد؛ اما به‌طور میانگین سرمایه‌ی فروشگاه زنجیره‌ای به‌ازای هر متر مربع شش میلیون تومان تخمین زده شده است. باتوجه به متراژ هر شعبه از فروشگاه زنجیره‌ای که 150 تا 200 متر مربع درنظر گرفته شده، سرمایه‌ی حدودی برای هر شعبه را می‌توان محاسبه کرد که برابر با 900 میلیون تا یک میلیارد و دویست میلیون تومان.
شروع کار فروشگاه زنجیره‌ای
برای رسیدن به نتیجه‌ی مطلوب برنامه‌ی دقیق و مشخصی نیاز است تا برای هرقدم از انجام کار از پیش به تمامی جنبه‌های آن اشراف داشته باشید. برای راه‌اندازی فروشگاه زنجیره‌ای مهم است که از ارتفاع سقف، متراژ موردنیاز، نوع نقشه‌ی ساختمان و مواردی از این دست اطلاع داشته باشید. بررسی رقبا، حداقل سرمایه، فرآیند مجوز و استراتژی جذب مشتری از دیگر مسائل مهمی است که پیش از انجام کار باید به آنها توجه کنید. در ادامه تمامی موارد ذکر شده را توضیح خواهیم داد.
مشخص کردن ساختار حقوقی
پیش از راه‌اندازی فروشگاه زنجیره‌ای مشخص کردن ساختار حقوقی و شیوه‌ی مدیریت، میزان مسئولیت و برنامه‌های مالیاتی را مشخص می‌کند. در هریک از شیوه‌های حقوقی و مدیریتی نوع عملکرد شما متفاوت خواهد بود. مالکیت حقوقی فروشگاه به دو شکل تعریف شده است: 1. انحصاری و در اختیار شخصی حقیقی؛ 2. شراکتی و هیئت مدیره‌ای.
مالکیت انحصاری فروشگاه زنجیره‌ای
ساده‌ترین ساختار حقوقی از جنبه‌ی مالیات و سهام شرکت این است که کلیه‌ی حقوق مادی و معنوی آن در انحصار یک شخص باشد. در این ساختار برخلاف ساختارهای تجاری دیگر، برای راه‌اندازی کسب‌وکارتان نیازی به تکمیل فرم‌ها و مدارک گوناگون ندارید و فقط باید اظهارنامه‌ی مالیاتی را هرسال در موعد مقرر پرداخت مالیات ارائه دهید.
مالکیت اشتراکی فروشگاه زنجیره‌ای
در ساختار مالکیت اشتراکی، توافق‌نامه‌ای بین دو یا چند نفر امضا برای مشارکت در تجارت به امضا می‌رسد. درنظر داشته باشید که باتوجه به نوع مشارکت، ساختار حقوقی و مسئولیت افراد متفاوت خواهد بود. انواع مالکیت اشتراکی از این قرار است:
1. مالکیت با مشارکت عمومی (General Partnership): در اصطلاح به این نوع ساختار شراکت تضامنی می‌گویند. در مالکیت GP دو یا چند نفر تجارتی را آغاز می‌کنند و به‌صورت توافقی در تمامی دارایی‌ها، سودها، بدهی‌های مالی و حقوقی شرکت سهیم می‌شوند. علاوه‌براین، هرکدام از شرکا ممکن است به دلیل بدهی‌های شرکت تحت پیگرد قانونی قرار بگیرند.
2. مشارکت محدود (Limited Partnership): در این ساختار حقوقی مشارکت دو یا چند شریک بایکدیگر وارد کسب‌وکار مشخصی می‌شوند ولی هرکدام تنها مسئول میزان سرمایه‌ای هستند که به کسب‌وکار تزریق کرده‌اند.
3. شراکت با مسئولیت محدود (Limited Liability Partnership): در این نوع از مشارکت بعضی یا تمامی شرکا بسته به نوع حوزه‌ی قضایی مسئولیت‌های محدودی دارند. در مالکیت LLP هیچکدام از شرکا مسئولیتی در قبال سهل‌انگاری یا سوءرفتار شرکای دیگر با دیگر کارمندان ندارند.
4. شرکت با مسئولیت محدود (Limited Liability Company): در این ساختار حقوقی شرکت مدنظر نوعی شخصیت حقوقی با مسئولیت محدود است. شرکت‌هایی با ساختار LLC از شرکت‌هایی با ساختارهای متفاوت رسمی‌تر محسوب می‌شوند. یکی از مزیت‌های مهم چنین ساختاری محافظت مالک از بدهی‌هایی است که در کسب‌وکار به‌وجود می‌آید.
نوشتن طرح تجاری
قدم بعدی برای راه‌اندازی فروشگاه زنجیره‌ای، نوشتن طرح تجاری (Business Plan) است که باعث می‌شود چشم‌انداز کسب‌وکار و زمان‌بندی سودآوری را براساس استراتژی فروش مشخص کنید. نوشتن طرح تجاری مستلزم این است که فهرستی از سؤالات را مطرح کنید و پاسخ روشنی را روی برای آنها داشته باشید. سؤا‌ل‌های پیشنهادی ما برای نوشتن طرح تجاری از این قرار است:
- قصد شما برای راه‌اندازی فروشگاه زنجیره‌ای چیست؟ رسیدگی به نیازی مشخص یا برآوردن کردن خواسته‌ای معین؟
- داده‌های کیفی و کمی شما برای رسیدن به اهداف‌تان چیست؟
- ارزش‌های کسب‌وکارتان را تعریف کنید.
- نوع مشتریان را مشخص کنید و ارزش‌های اصلی آنان را درنظر بگیرید.
- ایده و مفهوم‌تان را منحصربه‌فرد کنید.
- کسب‌وکارهای مشابه را در نزدیکی محل فروشگاه بشناسید.
- به دنبال وجه تمایز با رقبای‌تان باشید.
- استراتژی فروش و درآمدزایی را مشخص کنید.
- جدول زمانی سودآوری فروشگاه زنجیره‌ای‌تان را ترسیم کنید.
ویژگی‌های ملکی فروشگاه زنجیره‌ای
فروشگاه زنجیره‌ای مثل دیگر ملک‌های تجاری ویژگی‌هایی دارد که برای رسیدن به عملکرد مطلوب باید تمامی این موارد به‌طور دقیق رعایت شوند. اگر در پیدا کردن ملک مناسب برای راه‌اندازی فروشگاه زنجیره‌ای با مشکل مواجه شده‌اید، پیشنهاد ما استفاده از مشاوران حرفه‌ای است که در سریع‌ترین زمان ممکن شما را به هدف‌تان می‌رسانند.
- اولین مورد این است که ملک موردنظر فضای مناسبی برای نصب تابلوی بزرگ داشته باشد.
- مورد بعدی ارتفاع چهارمتری سقف ملک است تا فضای کافی برای قفسه‌ها شکل بگیرد.
- متراژ فروشگاه‌های زنجیره‌ای به نوع برند و نوع محصول ارائه‌شده‌شان بستگی دارد؛ ولی به‌طور معمول حداقل متراژ هر شعبه از فروشگاه‌های زنجیره‌ای 150تا 200 متر است.
- اگر توانایی مالی خرید ملک را در ابتدای راه‌اندازی فروشگاه زنجیره‌ای ندارید، قرارداد سه‌ساله‌ای منعقد کنید تا فرصت مناسب برای سودآوری را به دست آورید.
- نکته‌ی مهم دیگر فضای مناسب باربری و انبار است. به‌خصوص فروشگاه‌های زنجیره‌ای مواد غذایی و بهداشتی به فضایی برای انبار کردن نیاز دارند تا درصورت تمام شدن محصولات به سرعت جایگزین کنند.
- مورد بعدی انتخاب ملک نزدیک بودن به واحدهای مسکونی است. فروشگاه زنجیره‌ای برای سودآوری به مشتری نیاز دارد و هرجقدر فاصله‌اش با ساکنین آن منطقه نزدیک‌تر باشد، مشتری‌های بیشتری را جذب می‌کند.
سیستم POS یکی از ابزارهای الزامی برای فروشگاه‌های زنجیره‌ای
شناخت و انتخاب ابزارهای تجاری
شناخت و انتخاب ابزارهای تجاری به رشد کسب‌وکارتان سرعت می‌دهد. آشنایی با ابزارهای مدرن و شیوه‌های جدید مدیریت باتوجه به سرعت تغییر هرروزه‌ی جهان اطراف‌مان امری ضروری است و منجر به اعتمادسازی بیشتر کارمندان و مشتریان می‌شود.
سیستم نقطه‌ی فروش
سیستم نقطه‌ی فروش (Point of Sale) که به اختصار POS نیز نوشته می‌شود، محلی است که مشتریان برای پرداخت مبلغ خرید به آن مراجعه می‌کنند. در این سیستم مشتری به شکل حضوری یا آنلاین مبلغ را پرداخت می‌کند و رسید کاغذی یا الکترونیکی دریافت می‌کند و از ریز قیمت‌ها، اقلام خریداری‌شده، مالیات بر ارزش افزوده و تخفیف‌های فروشگاه مطلع می‌شود. همچنین در این سیستم مشتری امکان پرداخت با کارت‌های اعتباری یا نقدی را دارد.
فرآیند پرداخت
داشتن یک درگاه پرداخت بانکی این امکان را به شما می‌دهد تا خریدهای آنلاین را در شیوه‌ی فروش خود بگنجانید و مشتریان بیشتری را به‌دست آورید. هرکدام از پردازنده‌های پرداخت درصدی از خرید مشتری را برای برمی‌دارند و پیشنهاد می‌شود که ارزان‌ترین نوع و در عین‌حال امن‌ترین پردازنده و درگاه پرداخت را برای فروشگاه‌تان انتخاب کنید.
سیستم حسابداری
استفاده از سیستم یا نرم‌افزار حسابداری برای فروشگاه زنجیره‌ای‌تان اشتباه‌ها در محاسبات خرید و فروش را به صفر نزدیک می‌کند. راهکار جلوگیری از اشتباه در حسابداری این است که سیستم حسابداری را به POS متصل و تمامی معاملات روزانه را ثبت کنید. این همگام‌سازی خرید و فروش سیستم POS با حسابداری دخل و خرج مقدار مالیات پرداختی شما را به‌طور واضحی معین می‌کند.
کلام آخر
راه‌اندازی فروشگاه زنجیره‌ای کسب‌وکاری سودآور است و درعین‌حال سرمایه‌گذاران با چالش‌های فراوانی مواجه می‌کند. روش هوشمندانه برای رسیدن به سود در سریع‌ترین زمان ممکن، انتخاب محل و منطقه‌ی مناسبی است که تمامی نیازهای فروشگاه زنجیره‌ای را برآورد کند. ارتباط با مشاورین املاک و مشورت باکسانی که به وضعیت املاک تجاری و مسکونی مناطق مختلف آگاهی دارند، به شما سرعت بیتری برای رسیدن به اهداف‌تان می‌دهند.
