محله امامزاده قاسم؛ زیارتی و کوهستانی

محله امامزاده قاسم یکی از محله‌های قدیمی تهران است که با وجود بقعه امامزاده قاسم‌بن حسن زید محتبی (ع)  بیشتر جنبه زیارتی دارد و مقصد گردش و زیارت در شمال تهران است.

این محله که در شمال شرقی تهران و موقعیت جغرافیایی کوهپایه البرز واقع شده آب و هوی خنک و کوهستانی و فضایی سرسبز دارد.

محله امامزاده قاسم به دلیل نزدیکی به میدان تجریش دارای امکانات شهرنشینی خوبی است و به دلیل قرار گرفتن در میان دو محله گردشگری دربند و گلابدره به امکانات تفریحی و گردشگری این دو محله هم دسترسی خوبی دارد.

در این نوشته با نیک بوم همراه باشید تا درباره پیشینه و امکانات و کیفیت سکونت در این محله شمال شهر تهران بیشتر بدانیم.

محله امامزاده قاسم کجاست؟

محله امامزاده قاسم یکی از محله های شمال شرق شهر تهران  و در منطقه یک شهرداری تهران است.

این محله جزو منطقه شمیرانات است و فاصله کمی حدود دو کیلومتر با میدان تجریش دارد.

مهم ترین ویژگی محله زیارتی بودن آن است که باعث شده که این محله به مقصد زیارتی سایر اهالی تهران تبدیل شود.

محله امامزاده قاسم در دامنه کوه سرچال کوچک ایجاد شده و از سنت شرق با خیابان یاسر، خیابان بوکان، خیابان باهنر و خیابان عمار، از جنوب با خیابان دکتر شریعتی و خیابان شهرداری و از غرب با خیابان دربند و خیابان شکیبایی محدود شده است و با محله‌های ‌حکمت، دربند، تجریش، دزاشیب، جماران، و گلابدره همسایه است.

این محله به دلیل قرار گرفتن در نواحی کوهپایه البرز آب و هوایی خنک و پاکیزه دارد.

پیشینه محله امامزاده قاسم

امامزاده قاسم محله‌ای قدیمی است که قدمت‌اش  به هزار سال و دژعلیا می‌رسد که با آمدن یکی از نوادگان حضرت مجتبی بن علی به این منطقه به حله امامزاده قاسم تغییر نام پیدا کرده است.

امامزاده قاسم که نام اصلی‌اش «قاسم بن حسن بن زید بن حسن مجتبی» است از نوادگان امام حسن مجتبی است از سادات و علویان بوده و خدیجه دختر امامزاده قاسم همسر عبدالعظیم حسنی بوده است. ایشان در قرن سوم هجری می‌زیسته و تحت تعقیب مامون، خلیفه عباسی قرار می‌گیرد.

امام زاده قاسم در سال‌هایی که تحت تعقیب حکومت بنی عباس قرار می‌گیرد به سمت کوه‌های البرز حرکت می‌کند و پس از شهادت (وفات) در این مکان دفن می شود.

بقعه امامزاده قاسم پس از مدتی به یادبود این امامزاده بنا و به زیارتگاه شیعیان تبدیل می‌شود.

تاریخچه ساخت بقعه امامزاده قاسم به دوران دیلمی و صفوی برمی‌گردد.

عضدالدوله دیلمی اولین بقعه امامزاده قاسم را بنا نهاد و در زمان شاه طهماسب اول صفوی بقعه گسترش یافت.

.در دوران قاجار قاجار این بقعه بازسازی و مرمت و با خطوط کوفی تزیین شد.

در تاریخ 28 فرودین ماه 1351 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت می‌رسد.

دسترسی محله امامزاده قاسم

نزدیکی این محله به میدان تجریش تهران دسترسی خوبی برای این محله و ساکنانش فراهم کرده.

با رسیدن به میدان تجریش اهالی این منطقه به خطوط حمل و نقل عمومی اتوبوسرانی، خط اتوبوس تندروی راه آهن تجریش پایانه تاکسی و البته ایستگاه متروی تجریش دسترسی پیدا می‌کنند.

پمپ بنزین پروما نیاوران و و پمپ بنزین خیابان قلمستان در خیابان ولیعصر، نزدیک‌ترین جایگاه سوختگیری بنزین و گاز در نزدیکی محله امامزاده قاسم است.

ایستگاه تاکسی امامزاده قاسم تهران در این محله دسترسی به  میدان تجریش را فراهم می کند.

امکانات رفاهی امامزاده قاسم

امامزاده قاسم یکی از مناطق زیارتی شمال تهران است و امکانات رفاهی، مراکز آموزشی و مراکز ورزشی خوبی دارد.

نزدیکی این محله به میدان و محله تجریش امکانات شهرنشینی متنوعی را در اختیار اهالی این منطقه قرار داده است.

انواع و اقسام بازار و مراکز خرید میدان تجریش در نزدیکی این محله است.

از نظر دسترسی به امکانات تفریحی و گردشگری هم قرار گرفتن این محله در همسایگی محله دربند و گلابدره، باعث شده که  امکانات تفریحی و گردشگری خوبی در دسترس ساکنان محله امامزاده قاسم باشد. مثل انواع و اقسام رستوران و کافه‌ های دربند و همچنین بوستان زیبا و امکانات تفریحی گلابدره.

بازار سنتی تجریش

بازار سبزی و تره‌بار تجریش با انواع و اقسام میوه و سبزیجات رنگارنگ و تر و تازه مسیر خرید و گشت و گذار شمال شهر تهران است.

بازار سنتی تجریش در میدان تجریش با انواع میوه و تره بار در نزدیکی محله امامزاده قاسم و دسترس اهالی این منطقه است.

این بازارچه قدیمی مسقف «تکیه تجریش» است که در ماه محرم بساط میوه فروش‌ها در آن جمع و مراسم سوگواری برپا می‌شود.

تکیه تجریش یکی از قدیمی‌ و مشهورترین تکیه‌های تهران است که مراسم عزاداری خاص مثل نخل‌گردانی در آن برگزار می‌شود.

امامزاده صالح

امامزاده صالح تجریش  یکی از مکان‌های مذهبی و زیارتگاهی  تهران در میدان تجریش و نزدیک به محله امامزاده قاسم قرار دارد.

امامزاده صالح بارگاه فرزند امام موسی کاظم (ع) است.

زائران امامزاده صالح در بازار سنتی تجریش می‌توانند، تسبیح، انگشتر، مهر و سجاده و سوغات متبرک بخرند.

پاساژ قائم

پاساژ قائم در نزدیکی بازار سنتی تجریش و میدان تجریش از مراکز خرید معروف و در دسترس اهالی امامزاده قاسم است. در این پاساژ  شش طبقه بیشتر از ۷۰۰  فروشگاه با ویترین انواع‌ پوشاک زنانه، مردان و بچگانه، طلا و جواهر، لوازم خانگی، صنایع دستی، خدمات موبایل، کامپیوتر و آثار هنری فعالیت می‌کنند

طبقه ششم این پاساژ گالری نقاشی با آثار هنرمندان جوان است. پاساژ قائم دارای دو در اصلی و فرعی، راه‌پله و آسانسور است و سرویس بهداشتی  است.پاساژ قائم در میدان تجریش، خیابان شهرداری قرار دارد.

مرکز خرید تندیس

پاساژ تندیس تهران مرکز خریدی معروف و نسبتا قدیمی در میدان تجریش و نزدیکی محله امامزاده قاسم است. در این مرکز خرید ۱۷۰ فروشگاه در ۴ طبقه  با ویترینی از محصولات، متنوع شامل انواع لباس، شال و روسری، کیف و کفش، عینک، عطر و ادکلن، محصولات آرایشی و بهداشتی، بدلیجات، لوازم خانه و وسایل تزئینی، اسباب بازی فروشی و… از برندهای معروف خارجی و داخلی مثل دان هیل، دیور، اسپریت، لیوایز، زولو، زارا و بنتون فعالیت دارند.

رستوران سلف سرویس اردک آبی که یکی از رستوران‌های معروف شمال تهران است در پاساژ تندیس قرار دارد. یکی از امکانات مرکز خرید تندیس وجود پارکینگ طبقاتی اختصاصی در ۵ طبقه و کارواش است. کسانی که ناتوانی جسمی دارند می‌توانند به راحتی از این مرکز خرید استفاده کنند چون مسیری مخصوص به این افراد اختصاص داده شده‌ است. تندیس در میدان تجریش خیابان جعفری قرار دارد.

ارگ تجریش

ارگ تجریش یکی دیگر از مراکز خرید حوالی میدان تجریش است که به محله امامزاده قاسم هم نزدیک است و مرکز خریدی برای خرید انواع محصولات دارای برند معروف است.

این مرکز خرید لوکس 5 طبقه در ابتدای خیابان سعدآباد قرار دارد.

ارگ تجریش فروشگاه‌های انواع پوشاک زنانه، پوشاک بچه‌گانه، سیسمونی، کیف و کفش، بلور، عطر و ادکلن، ساعت، گوشی، لوازم خانگی، فرش، لوازم الکترونیکی، کالای خواب، طلا و جواهر و لوازم آرایشی و بهداشتی با برندهای معتبر داخلی و خارجی از برندهای پیرگاردین، انجلز، هنری کربن، اسپرینگ فلیدز، چرم درسا، ریباک، اسکچرز و … را در خود جای داده است.

پیرگاردین، انجلز، هنری کربن، اسپرینگ فلیدز، چرم درسا، ریباک، اسکچرز بعضی از برندهایی هستند که در ارگ تجریش شعبه دارند.

پنج سالن سینمایی، شهربازی و فودکورت  در طبقه سوم و رستوران بام سبز بر فراز این مرکز خرید لوکس قرار دارد که آن را مقصدی برای گذران اوقات فراغت اهالی منطقه می‌کند.

مراکز تفریحی و گردشگری امامزاده قاسم

دربند

محله دربند که یک مسیر جذاب برای کوهنوردی، رستورانگردی و طبیعتگردی است، در نزدیکی و همسایگی امامزاده قاسم قرار دارد و امکان تفریحی و پردشگری جذابی برای ساکنان محله امامزاده قاسم به شمار می‌رود.

تله سیژ دربند یکی دیگر از امکانات تفریحی دربند است که اهالی امامزاده قاسم هم دسترسی نزدیکی به آن دارند.

رستوران كوهپايه یکی از مشهورترین رستوران‌‌ ‌ای دربند است که فضای سرپوشیده و فضای باز باصفا و پر دار و درختی دارد.

این رستوران منوی متنوعی از انواع غذاهای ایرانی، کباب و غذاهای بین الملل دارد.

رستوران پای کوه دربند در کنار رودخانه قرار دارد و فضای باز آن پر از گل و گیاه و صدای عبور رودخانه است.

رستوران باغ ایرانی، سفره خانه آبشار، رستوران آستان و  رستوران جوانان ۳ دربنداز دیگر رستوران‌های این منطقه گردشگری تهران هستند که در نزدیکی محله امامزاده قاسم واقع شده اند.

بوستان گلابدره

پارک زیبای گلابدره یکی از فضاهای خوش آب و هوای سرسبز شمال شهر تهران است که در همسایگی محله امامزاده قاسم واقع شده است.

بوستان گلابدره در دامنه کوه‌های پرشیب و سنگی دربند ایجاد شده و چشم‌انداز زیبا و سیصد و شصت درجه‌ای به شهر تهران دارد.

در این پارک امکانات رفاهی و تفریحی متنوعی برای گردشگران در نظر گرفته شده . مثل رستوران، بوفه و چایخانه، دریاچه، مسیر تندرستی کوهستانی با طول ۶ کیلومتر، پیست دوچرخه سواری ۸۰۰ متری، آلاچیق، آبشار، فضای سبز گسترده، محوطه سازی و سنگفرش، ساخت پله در مسیرهای پر شیب، برکه و آبنما، زمین بازی، سکوهای نشیمن، دستشویی، دستگاه‌های ورزشی و از همه مهم‌تر سورتمه گلابدره.

سورتمه گلابدره

کابین های سورتمه با حداکثر سرعت ۴۰ کیلومتر حرکت می‌کنند و علاوه بر اینکه هیجان امنی دارند، چشم اندازی زیبا از تهران را در مقابل نگاه گردشگران سورتم قرار می‌دهد.

سورتمه گلابدره در مرتفع ترین قسمت بوستان راه‌اندازی شده و با مسیری ۱۲۰۰ متری یکی از طولانی ترین مسیرهای سورتمه سواری در است.

کابین های سورتمه با حداکثر سرعت ۴۰ کیلومتر حرکت می‌کنند و علاوه بر اینکه هیجان امنی دارند، چشم اندازی زیبا از تهران را در مقابل نگاه گردشگران سورتم قرار می‌دهد.

بوستان گلابدره علاوه بر سورتمه سواری، سافاری پارک وحشت، سینما پرواز و ماشین کوبنده هم دارد.

پارک گلابدره در خیابان دربند ، نرسیده به میدان دربند ، انتهای خیابان اسدالهی قرار دارد.

گورستان ظهیرالدوله

گورستان قدیمی ظهیرالدوله از مناطق مشهور و گردشگری نزدیک به محله امامزاده قاسم است.

این گورستان محل به خاک سپردن شخصیت‌های ادبی و تاریخی زیادی است. یکی از این چهره‌های نامی و گران قدر فروغ فرخ‌زاد، شاعر جسور و نوپرداز ایرانی است.

گورستان مشهور ظهیرالدوله یکی از مقاصد نام آشنای اهالی هنر و ادب در تهران  و محله دربند است.

این گورستان قدیمی که در میان طبیعت سرسبز و درختان منطقه دربند تهران قرار دارد، محل به خاک سپردن شخصیت‌های ادبی و تاریخی ایرانی زیادی است.

یکی از این چهره‌های نامی و گران قدر فروغ فرخ‌زاد، شاعر جسور و نوپرداز ایرانی است.

علی‌خان ظهیرالدوله اولین ساکن گورستان است و نام ظهیرالدوله از نام او گرفته شده است.

ایرج میرزا، ابوالحسن صبا، داریوش رفیعی، مرتضی محجوبی، روح‌الله خالقی، حسین یاحقی، قمرالملوک وزیری، ملک‌الشعرای بهار، رهی معیری، دکتر محمّدحسین لقمان ملقب به لقمان‌الدوله و معین‌الاطبا. در این گورستان آرمیده‌ادند.

اعضای انجمن اخوت با سنگ قبرهای کوچک و بی‌پیرایه از جنس کاشی دیگر ساکنان گورستان ظهیرالدوله هستند.

اعضای انجمن اخوت سنگ بنای گورستان ظهیرالدوله را در سال ۱۳۰۳ و به دنبال خاکسپاری علی‌خان ظهیرالدوله در این مکان، گذاشتند و با خفتن در کنار مرادشان، صفاعلی یا همان ظهیرالدوله، او را در اینجا هم تنها نگذاشتند.

علی‌خان قاجار دولو وزیر تشریفات دربار ناصرالدین شاه قاجار بوده که ملقب به ظهیرالدوله بوده است.

ظهیرالدوله به خاطر تفکر آزادی خواهانه‌اش محبوبیت زیادی میان مردم و چهره‌های سیاسی و فرهنگی داشته و به پیروی از صفی‌علی شاه، انجمن اخوت را با ۱۱۰ نفر عضو تأسیس کرد و تا پایان عمر، خود و همسرش در این انجمن به فعالیت‌های آزادی‌خواهانه‌شان ادامه دادند.

از سال ۱۳۴۰ به بعد، دفن اموات در این گورستان با داشتن اجازه‌نامه خاص انجام شده.

انجمن اخوت سالها تولیت گورستان ظهیرالدوله را داشت و آخرین متولی آن هم درویش رضا بود که در سال ۱۳۶۶ درگذشت. در حال حاضر هم همسر و و فرزندش این مسئولیت را بر عهده دارند و حفظ و نگهداری از این گورستان را به عهده زنی سالخورده گذاشته‌اند.

گورستان ظهیرالدوله در میدان قدس، خیابان دربند، خیابان ظهیرالدوله، پلاک ۳ واقع شده است.

مراکز آموزشی محله

در این محله مدارس، ومراکز آموزشی در دسترس اهالی برای تحصیل دانش اموزان قرار دارد.

از جمله مدارس این محله عبارتند از:

• دبستان دولتی دخترانه مهندس کاشفی در تجریش، میدان قدس، دربند، خیابان تاجیک، خیابان شکیب، خیابان وزیری، میدان شناسا، کوچه شناسا
• دبستان دولتی پسرانه جمهوری اسلامی2 در تجریش، امامزاده قاسم، تپه نورالشهدا.
• دبستان غیردولتی دخترانه بهاره مدرسی در خیابان دربند، خیابان ظهیرالدوله، خیابان شیبانی، پلاک8.
• دبستان غیردولتی پسرانه ایرانیان در محله امامزاده قاسم، خیابان نیاوران، خیابان تبریزی، خیابان محمودی، محمودی یکم.
• پیش دبستان و دبستان دخترانه دولتی علامه طباطبایی در امامزاده قاسم، خیابان شفیعی، خیابان یکم.
• مدرسه مقدمات نجات غریق دانش آموزی در امام زاده قاسم، خیابان محمودی، محمودی سوم، خیابان فرید.
• مدرسه شجری در محله امام زاده قاسم، خیابان مژده، خیابان نخجوان، خیابان یاس.
• مهدکودک شهرویلا در محله امام زاده قاسم، خیابان نیاوران، بین خیابان مشکات و خیابان اختصاصی.
• مجموعه مدارس دخترانه شایستگان رازی در امام زاده قاسم، خیابان دکتر شریعتی، خیابان نیاوران.
• مدرسه بین المللی حکیم در امام زاده قاسم، خیابان الفت.

مراکز ورزشی محله امامزاده قاسم

امامزاده قاسم از نظر دسترسی به امکانات ورزشی محله‌ای جذاب برای کوهنوردان و طبیعت گردها است.

این محله در مسیر کوهنوردی گلابدره و دربند و قله توچال قرار دارد.

مجموعه ورزشی الغدیر

باشگاه ورزشی الغدیر یک مجموعه ورزشی در محله امامزاده قاسم است.

این مجموعه در محله امام زاده قاسم، خیابان میری، زیرگذرامام زاده قاسم، خیابان قوام قرار دارد.

مراکز درمانی امامزاده قاسم

مرکز سلامت جامعه امام زاده قاسم یک مرکز درمانی در داخال بافت محله امامزاده قاسم است.

این مرکز در خیابان دربند، امام زاده قاسم، کوچه موثقی، کوچه یاس قرار دارد.

بیمارستان شهدای تجریش

بیمارستان شهدای تجریش مرکز و بیمارستان دولتی در دسترسی اهالی محله گلابدره است که در محله مجاور امازاده قاسم یعنی محله تجریش قرار دارد.

بیمارستان شهدای تجریش  با ۳۵۹ تخت بستری و ۴۳ تخت اورژانس، ۱۴ اتاق عمل و ۱۰ ریکاوریو ۱۸ بخش بالینی در تمامی حوزه‌های تخصصی پزشکی ودرمانگاه‌های تخصصی و فوق تخصصی به مراجعان خدمات درمانی ارایه می‌دهد.

بیمارستان شهدای تجریش در میدان تجریش، خیابان شهرداری حد فاصل میدان تجریش و میدان قدس قرار دارد.

سخن آخر

محله امامزاده قاسم یکی از محله‌های قدیمی شمال شهر تهران با محوریت بقعه زیارتی امامزاده قاسم است.

این محله دارای بافتی سنتی در کنار بافت مدرن و آپارتمانی است.

آب و هوای خنک کوهچایه و نزدیکی به میدان تجریش این محله را محبوب کرده است.