عبارت معماری ویکتوریایی به یک سبک خاص اطلاق نمی شود بلکه مربوط به یک دوره است. این دوره به زمان سلطنت ملکه ویکتوریا بر بریتانیای کبیر در بین سال‌های 1837 تا 1901 میلادی اطلاق می شود. از آنجایی که معماری ویکتوریایی بیش از شصت سال ادامه داشت ،با سبک های مختلفی نظیر معماری نئو گوتیک، ویکتوریایی مردمی، معماری احیای یونانی، سبک ایتالیایی مآب، امپراطوری دوم، معماری استیک (نوعی معماری آمریکایی که در آن از چوب استفاده می شود)، معماری احیای رومانسک، سبک شینگل، معماری احیاء استعماری و سبک محبوب ملکه “آن”همپوشانی داشت.
ریشه معماری ویکتوریایی کجاست؟
معماری سبک ویکتوریایی ریشه در انگلیس دارد و هنوز بخش اعظمی از شهرهای بزرگ و کوچک انگلیس هم این معماری را دارند. اما سبک های متعددی از معماری دوران ویکتوریایی، به نقاط مختلفی از دنیا مانند آمریکای شمالی استرالیا و نیوزیلند گسترش پیدا کرد، جایی که این کشورها این سبک معماری را متناسب با ذائقه، سبک زندگی و مواد به کار برده در ساختمانهایشان تغییر دادند.
تاریخچه معماری ویکتوریایی
معماری ویکتوریایی از معماری سبک گرجی الهام گرفته؛ سبکی که بین سال‌های 1714 تا 1830 میلادی و در دوره پسا گرجی (سال‌های 1830 تا 1837) ادامه داشت؛ ویژگی بارز معماری گرجی، ساخت اتاق های بسیار بزرگ و ساختمان های مسکونی سه طبقه بود که افراد خانواده در دو طبقه اول اقامت داشتند و خدمتکاران طبقه سوم را که کوچک‌ترین طبقه بود در اختیار داشتند.
دوره ویکتوریایی در حقیقت با گسترش سلامت عمومی، بهتر شدن زندگی طبقه متوسط و انفجاری در تولید انبوه خدمات توسط انقلاب صنعتی همراه بود. در واقع خانه های سبک ویکتوریایی ساخته شدند تا آدم هایی از تمامی طبقات اجتماعی و با هر سطح درآمدی در آنها اقامت کنند.
این بدان معناست که همه چیز در خانه های کنار هم و تراس دار برای طبقه کارگر ساخته شد. در خیابان‌هایی باریک و شلوغ که شامل باغ و سرویس بهداشتی برای خانه های مستقل و نیمه مستقل نمی‌شد. اما در پایان دوران ویکتوریایی این امکان ایجاد شد که وسایل آسایش برای ساکنین این خانه ها از جمله آب سرد و گرم، سرویس بهداشتی مستقل و گاز را فراهم شده و این امکانات را وارد این خانه‌ها شد.
نوآوری در تکنیک های ساختمان سازی، تولید انبوه مواد مورد نیاز که به وسیله راه‌آهن جا به جا می شد (و تکنیک جدیدی بود که می توانست آجرهایی که با دستگاه ساخته شده بودند و لوح‌های خاکستری برای سقف خانه ها را از ولز به مناطق مختلف حمل کند)؛ و همچنین با ورود شیشه های بزرگ در دهه 1930 میلادی که باعث شد سایز پنجره ها نسبت به دوره های قبل بزرگ‌تر شوند، در صرفه جویی وقت به سازندگان کمک کرد تا بتوانند در طول دهه های 1850 و 1870 میلادی رونق زیادی در ساخت و ساز انجام دهند و هزاران ساختمان به سبک معماری ویکتوریایی ساخته شد.
ویژگی های این سبک معماری
از شاخصه های سبک معماری ویکتوریایی، توجه زیاد به تزیینات و شکوه ساختمان‌ها از بیرون و همچنین ارادت زیاد به طراحی داخلی ساختمان هاست. در حالی که سبک های معماری متعددی به عنوان زیر مجموعه سبک دوران ویکتوریایی ایجاد شد، اما اگر بخواهید یک ساختمان دوران ویکتوریایی را از بیرون تشخیص دهید، دانستن برخی از خصوصیات آنها که در پایین آمده به شما کمک خواهد کرد:
- سقف های شیبدار
- آجرهای رنگ شده با رنگهای ساده یا رنگارنگ
- شیروانی های تزیین شده
- نرده های آهنی رنگ شده
- پشت بام های کلیسایی شکل
- پنجره های کشویی و پنجره هایی که به شکل عمودی باز و بسته می شوند
- ستون های گرد یا هشت ضلعی که نگاه را به سمت بالا می کشاند
- ایوان های پیچ در پیچ بزرگ در اطراف خانه
- باغچه های کوچک
- عدم تقارن
ایوان های پیچ در پیچ در اطراف خانه در معماری ویکتوریایی
ویژگی های طراحی داخلی سبک ویکتوریایی
طراحی داخلی در دوره ویکتوریایی لایه لایه، شلوغ و با تزیینات فراوان و متمرکز بود. برخی از ویژگی های این طراحی شامل موارد زیر است:
- راه پله‌ها و پاگردهای بزرگ
- چیدمان های پیچیده شامل اتاق های متعدد که شامل اتاق غذاخوری رسمی کتابخانه و سالن ها می شدند
- سقف های بلند
- تخته های چوبی منبت کاری شده تزئینی
- راهروهای کاشی شده با طرح های هندسی
- شومینه های تزیین شده
- پنجره های شیشه ای طرح دار
- مبلمان چوبی به رنگ تیره
- پرده هایی با پارچه های سنگین
- کاغذ دیواری های تزیینی
- کفپوش هایی با چوب سخت و پوشیده شده توسط فرش ها و قالیچه ها
حقایق جالب در مورد معماری ویکتوریایی
در سانفرانسیسکو یکی از چشم اندازهای نمادین شهر، ردیفی از خانه های رنگ شده است که آمریکایی ها به آن لقب “خانم های رنگ شده” را داده‌اند. این ساختمان ها به سبکهای ویکتوریایی و ادواردین هستند که در دهه ۱۹۶۰ با سه رنگ یا رنگ های بیشتری رنگ آمیزی شدند تا بتوانند جزئیات معماری خود را بهتر نمایش دهند.
خانه های ویکتوریایی سانفرانسیسکو شاید مشهورترین خانه های این سبک در کشور آمریکا هستند. این خانه ها در پس زمینه افق شهر مدرن قرار دارند و به آنها لقب ردیف کارت پستالی می دهند. این ردیف خانه ها در ساخت تعداد زیادی از فیلم‌ها مورد استفاده قرار گرفتند و از جمله سریال کمدی “خانه پر” در دهه ۹۰ در اینجا ساخته شده است.
تشابه معماری ادواردین با معماری ویکتوریایی
معماری ادواردین نیز مشابه این سبک معماری است که با مرگ ملکه ویکتوریا و به سلطنت رسیدن شاه ادوارد هفتم شروع شد و بین سال‌های 1901تا 1910 میلادی گسترش پیدا کرد؛ اگر چه ساختمان هایی که تا سال 1914 ساخته می‌شدند نیز بخشی از این دوره محسوب می‌شوند.
سبک ادواردین نسبت به سبک ویکتوریایی تزیینات کمتری داشت. ویژگی های نمادهای به کار گرفته شده در طراحی داخلی ساده تر بودند و شلوغی کمتری داشتند. این دوره هم زمان با جنبش هنر و صنایع دستی است که در سال 1880 توسط هنرمندان و معماران شروع شد و آنها در برابر پیشرفت های فنی و تولید انبوهی که در دوره ویکتوریا آغاز شده بود واکنش نشان دادند و سعی در تولید کالاهایی داشتند که با دست بود و پیشه وری انسان را جشن می گرفت.
در طول قرن بیست و یکم “جامعه ویکتوریایی انگلیس” که از مدافعان و محافظان معماری ویکتوریایی قرن نوزدهم بودند، تلاش کردند تا از معماری های سبک ویکتوریایی و ادواردین محافظت و مراقبت کنند و به علاقمندان بیاموزند چگونه خود را با ساختمانهای سبک معماری ویکتوریایی تطبیق بدهند و شیوه های زندگی مدرن را در آن پیاده کنند و در عین حال بتوانند ویژگی‌های تاریخی منحصر به فرد خانه‌ها را حفظ کرده و از آن مراقبت می کنند.
