دنبال الگویی هستید که در بازارهای جهانی نفوذ کنید؟ هیجانانگیزترین اتفاق برای هر کسبوکاری داشتن شعبههای مختلف در نقاط مختلف دنیاست. دیدن نام و لوگوی برند در خیابانهای امریکا و کانادا و آلمان و چین به این معنی است که بازار جهانی را محصول تولیدیتان را به چنگ آوردهاید. برآوردهشدن همچین آرزویی نیاز به پیدا کردن الگوهای قابل اجرا دارد. این روزها اگر برای راهاندازی فروشگاههای زنجیرهای تلاش میکنید، پس از پیروزی و شکستهای وال مارت بیشتر بخوانید. در این مقاله وال مارت را از نطفهی شکلگیری تا منشعب شدن در سراسر دنیا پیگیری میکنیم.
شکلگیری وال مارت؛ میراث خانوادهی والتون
سال 1962 سم والتون (Sam Walton) درهای اولین وال مارت را به روی مشتریان باز کرد. او متوجه شد که محصولات ارزان و مقرونبهصرفه ارزش زیادی برای عموم مردم شهرهای کوچک دارند. والتون با هدف خرج کمتر، زندگی بهتر کسبوکارش را شروع کرد و در مدت حدود شصت سال فعالیت به درآمد 560 میلیارد دلاری رسید.
نام کامل او ساموئل مور والتون (Samuel Moore Walton) است و سال 1918 در کینگ فیشر ایالت اوکلاهاما به دنیا آمد. بعد از مدتی زندگی در این شهر کوچک به شهر کلمبیا در میزوری نقلمکان کردند. ساموئل در دانشگاه میزوری رشتهی اقتصاد خواند و سه روز بعد از فارغالتحصیلی بهعنوان کارآموز مدیریت در J.C. Penney یکی از فروشگاههای زنجیرهای امریکا فعالیتش را شروع کرد. بااینکه ماهانه 75 دلار در ماه درآمد داشت، حدود دو سال بعد استعفا داد و برای گذارندن خدمت سربازی به جنگ جهانی دوم اعزام شد. بعد از تمام شدن جنگ در ارتش ایالات متحده مشغول نظارت بر امنیت کارخانههای هواپیماسازی و اردوگاههای اسیران جنگی شد.
بعد از اینکه ارتش را ترک کرد فقط 26 سال سن داشت. 20هزار دلار از ناپدریاش قرض گرفت و در دوران سربازی هم 5هزار دلار پسانداز کرده بود. با این 25هزار دلار یکی از فروشگاههای زنجیرهای بن فرانکلین (Ben Franklin) که متعلق به برادران باتلر بود را خریداری کرد. بعد از سه سال، رشد فروش فروشگاه والتون از 80هزار به 225هزار دلار رسید و این موضوع باعث شد تا به فکر گسترش کسبوکارش بیفتد. تا اینجای کار والتون هنوز به فکر راهاندازی والمارت نیفتاده بود. احتمالاٌ برای کسی مثل او، قدمهای کوچک و موفق مهمتر از قدمهای بلند و بینتیجه است. بههمیندلیل در سالهای ابتدایی با روند برادران باتلر پیش رفت.
سم والتون. بنیانگذار وال مارت
اولین وال مارت
والتون اولین وال مارت را در دوم جولای 1962 در شهر راجرز ایالت آرکانزاس افتتاح کرد. هدف والتون با راهاندازی وال مارت این بود که محصولات آمریکایی با قیمتی معقول و مناسب سهم بیشتری را در بازار بهدست آورند و فرصت زیادی برای رقابت با بازار خارجی داشته باشند. والتون شهرهای کوچک را هدف گرفته بود و سود بازار را در خرید زیاد محصولات ارزان میدانست. در شعبههای وال مارت همهچیز پیدا میشود؛ از اسباببازی و مواد غذایی گرفته تا وسایل الکترونیکی و تفریحی. ایدهی وال مارت براساس خردهفروشی پا گرفته بود و هر محصولی میتوانست در آنجا فروش برود.
ده فرمان سم والتون
مثل تمام شرکتهای موفق، سم والتون برای توسعه و گسترش والمارت قوانین و مقرراتی را تنظیم کرد تا کارمندان و فروشندگان براساس آن عمل کنند. این کار باعث شد تا پرستیژ شغلی آنها باتوجه به نوع برخوردشان با موضوعات مختلف مشخص باشد.
- به کسبوکار و حرفهتان پایبند باشید.
- سود را با همکارانتان به اشتراک بگذارید.
- به همکارانتان انگیزه تزریق کنید.
- ارتباط مطلوبی با همکارانتان داشته باشید.
- قدردان کارمندانتان باشید.
- برای موفقیتهایتان جشن بگیرید.
- گوش شنوا برای حرفهای کارمندان داشته باشید.
- انتظارهای مشتریان را برآورده کنید.
- مدیریت هزینهها را بهتر از رقبا انجام دهید.
- همیشه خلاف جهت رودخانه شنا کنید.
فراگیری وال مارت؛ گسترش در سراسر امریکا
سال 1969 Wal-Mart, Inc به Wal-Mart Stores, Inc تغییر نام داد و در شهر بنتونویل (Bentonville) دفتر مرکزی را راه انداخت. تا یک سال بعد از این تعداد فروشگاههای والمارت به 38 عدد و کارمندان به 1500 نفر رسید و فروش سالانه از 44 میلیون دلار عبور کرد. سرعت فراگیری فروشگاههای والمارت بسیار زیاد بود، سالانه هزار نفر کارمند بیشتر استخدام میکردند و درآمد خالص سیر صعودی داشت. تا سال 1971 والمارت در پنج ایالت آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا، میزوری و اوکلاهاما شعبه زد و سه سال بعد از این ایالتهای کنتاکی، میسیسیپی و تگزاس هم اضافه شدن. تعداد فروشگاهها در سال 1975 به 125 عدد رسید. 7500 کارمند استخدام شد و فروش کل به 343میلیون دلار رسید.
سال 1984 سم والتون تصمیم گرفت شش تا چهل درصد محصولات والمارت را به کمپانیهای چینی اختصاص دهد. این تصمیم شروع مسیر تازهای برای گسترش کسبوکار او بود. قصد داشت تا شعبههای جدید را در خارج از امریکا افتتاح کند و برای انجام این کار چه کشوری بهتر از چین؟
پراکندگی شعبههای وال مارت در دنیا
ماهوارهی شخصی وال مارت
شرکتهایی مثل وال مارت برای گسترش کسبوکار و رساندن نام و لوگوی برندشان به نقاط مختلف دنیا دست به انجام کارهای زیادی میزنند. یکی از فعالیتهای این شرکت ساخت شبکهی ماهوارهای با سرمایهی 24میلیارد دلاری است که سال 1987 ساخت آن به پایان رسید. وال مارت با استفاده از این شبکهی ماهوارهای میتوانست دادهها، صدا و ارتباط ویدئویی یکطرفهی دفتر اصلی شرکت با تمام واحدهای عملیاتی را امکانپذیر کرد. مدیران بالارده با استفاده از این امکان مقدار موجودی و فروش تمام فروشگاهها را زیرنظر میگرفتند.
ابتکار زیستمحیطی
سال 2005 شرکت وال مارت در راستای افزایش بهرهوری انرژی دست به اقداماتی زیستمحیطی زد. آنها به دلیل تعداد بالای کامیونهای حملونقل محصولات مصرف سوخت بالایی داشتند و با ابتکار عملی زیستمحیطی بهدنبال کاهش این میزان مصرفی بودند. بههمین دلیل سرمایهای 500 میلیونی درنظر گرفتند و برنامهای سهساله ترتیب دادند تا 25درصد گازهای گلخانهای، 30درصد انرژی مصرفی فروشگاهها و 25درصد زبالههای جامد دفعشده را کاهش دهند. مدیر عامل والمارت یعنی لی اسکات (Lee Scott) هدف این سرمایهگذاری را سازگاری بیشنتر با محیطزیست عنوان کرد تا با استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر میزان تولید زبالهی فروشگاهها را به صفر برساند.
تمام این اهداف در حد ایده نماندند و وال مارت بهشکل آزمایشگاهی در سه فروشگاهش دست به طراحی توربینهای بادی، پنلهای خورشیدی، دیگهای بخار سوخت زیستی، یخچالهای آبسردکن و باغهای بدوننیاز به آبیاری زد. آنها به تازگی شرکت برق مختص به خودشان را در تگزاس راهاندازی کردند تا از برق ارزان در فروشگاههایشان استفاده کنند. انتظار میرود با پیادهسازی این طرح تا 15 میلیون دلار از هزینههای سالیانهی شرکت کم شود.
ناجی طوفان کاترینا
بعد از طوفان کاترینا در سپتامبر 2005 والمارت بهوسیلهی شبکههای اجراییاش کمکهای زیادی به افراد آسیبزده کرد. 20 میلیون دلار پول نقد، 1500 کامیون کالا، هزار وعده غذایی و استخدام تعداد زیادی از افراد طوفانزده کارهایی بود که والمارت بهسرعت انجام داد.
یکی از شعبههای وال مارت در چین
مویرگهای والمارت؛ فروشگاههای بینالمللی
با شروع دههی 1990 وال مارت رقبای خود یعنی Kmart و Sears را کنار زد و به بزرگترین خردهفروش امریکایی تبدیل شد. آنها در تابستان 1990 تنها نقطهی باقیمانده در امریکا یعنی سواحل جنوبی و شمالی را هم تصاحب کردند. کالیفرنیا و پنسیلوانیا هدفهای جدید وال مارت بودند و به پلی برای تجارت به مکزیک و کانادا تبدیل شدند. در انتهای دهه فروشگاههای سم والتون راهشان را به آرژانتین و برزیل و اروپا باز کردند و دیگر کمتر کسی پیدا میشد که نام وال مارت به گوشش نخورده باشد.
وال مارت در آمریکای مرکزی
تقریباٌ 51درصد شرکتهای خردهفروشی امریکای مرکزی در اختیار وال مارت است. گواتمالا، ال سالوادور، هندوراس، نیکاراگوئه و کاستاریکا کشورهایی هستند که شعبههای مختلفی از وال مارت در آنها افتتاح شده است.
فروشگاههای وال مارت شیلی
در ژانویه 2009 پای والمارت به شیلی هم باز شد. 382 فروشگاه بنرهایی با عناوین Lider Hiper، Lider Express در شهرهای مختلف شیلی بالا بردند تا حوزهی قلمروشان را به سانتیاگو و درهی ماه (Valley of the Moon) برسانند.
وال مارتهای مکزیک
به تازگی و در اکتبر 2021 بزرگترین وال مارت بیرون از ایالات متحده در کشور مکزیک با 2703 فروشگاه افتتاح شد.
مسألهی همیشگی؛ شکست در کسبوکار
در همیشه روی یک پاشنه برای وال مارت نچرخیده و سرمایهگذاریهای اشتباه زیادی انجام دادهاند. گاهی اختلاف فرهنگی و گاهی هدفگذاری اشتباه باعث شد تا برخی شعبههای وال مارت در کشورهایی مثل هند، کرهجنوبی و آلمان تعطیل شوند.
فروشگاههای وال مارت اکسپرس
یکی از پروژههای این شرکت در سال 2011 راهاندازی شد Walmart Express بود که شباهت کمی با طرحهای قبلی داشت. مساحت شعبههای قبلی وال مارت بیشتر از 16هزار متر مربع بودند و آنها قصد داشتند در این طرح جدید فروشگاههایی کوچکتر با مساحت بین 1000 تا 1400 متر مربع بسازند. تصور این بود که در این طرح سود زیادی از فروشگاهها عاید شرکت میشود ولی در کمال ناباوری تمام 102 شعبهی Walmart express تعطیل شد.
از آنجاییکه 56درصد فروش وال مارت از طریق مواد غذایی به دست میآید، این نوع فروشگاهها فضای کمی برای ارائهی تمامی محصولات داشتند و نیاز مشتری تأمین نمیشد. بههمین جهت مشتریان ترجیح میدادند از فروشگاههای بزرگتر وال مارت خرید کنند و در نتیجه پروژهی Walmart Express شکست خورد.
مورد عجیب آلمان
دلیل شکست در آلمان به ساختار شرکت مربوط نمیشد. اتفاقاٌ اروپا برای کارآفرینان امریکایی منطقهی مطلوبی است ولی رفتن به کشوری با فرهنگ متفاوت خطرهای خودش را دارد. شهروندان آلمانی از لبخند زدن فروشندگان وال مارت برداشت متفاوت و بدی داشتند و بههمین دلیل از فروشگاههای دیگری خرید میکردند. همچنین آواز خواندن کارمندان وال مارت هنگام تعویض شیفت هم به مذاق آلمانیها خوش نیامد و دوام چندانی در آلمان نیاوردند.
بحران در کرهجنوبی
وال مارت در کرهجنوبی روی بازاریابی لوازم الکترونیکی تمرکز داشت. ولی ترجیح مردم این کشور بیشتر از هرچیزی بر خرید غذا و نوشیدنی بود. بحران این شرکت در کرهجنوبی درنتیجهی هدفگذاری اشتباه و شناخت ناکافی از بازار هدف به وجود آمد.
اما این تمام ماجراست؟
کنث استون (Kenneth Stone) استاد اقتصاد دانشگاه ایالت آیووا است و بعد از روند رو به رشد وال مارت در سراسر امریکا تحقیقات زیادی بر تأثیر آن روی دیگر کسبوکارها و خردهفروشیها انجام داد. این استاد دانشگاه بعد از انجام پژوهشهایش متوجه شد که برخی از شهرهای کوچک، ده سال بعد از افتتاح اولین شعبهی وال مارت بیشتر ار پنجاه درصد سرمایهشان را از دست داده بودند.