واژه آرت دکو (Art Deco) یا هنر تزیینی به دوره‌ای از طراحی اشاره دارد که در دهه‌های 1920 و 1930 در ایالات متحده و اروپا محبوب بود. این جنبش کوتاه‌مدت در سال‌های پرهیاهو و رکود گسترده اقتصاد جهان بر مد، هنر، کالاهای خانگی و سبک‌های ساختمانی تأثیر گذاشت. این سبک زیبایی شناختی برای تعادل بخشیدن میان تجمل و کارآمدی سنجیده عمل می‌کرد. معماری آرت دکو ، نمایانگر سبکی از ساختمان است که زیبا و شیک بوده اما مینیمال نیست.
معماران آن زمان در رویکرد خود برای طراحی ابتکار داشتند. آن‌ها به دنبال ایجاد ساختارهایی تازه، مدرن و برخلاف سبک‌های احیاگرانه پیشین بودند. ساختمان‌های آرت دکو نمایانگر دوران عصر ماشین هستند.
تاریخچه معماری آرت دکو
سبک آرت دکو در اوایل دهه 1920 در سراسر پاریس دیده می‌شد، اما اولین حضور رسمی خود را در سال 1925 در نمایشگاه بین‌المللی هنرهای دکوراتیو و صنایع مدرن به ثبت رساند. این نمایشگاه طراحی در پاریس برگزار شد و کارهای چندین طراح جوان آینده‌دار را به نمایش گذاشت. سرانجام، این جنبش به نام این رویداد نامگذاری شد.
پس از این رویداد، سبک زیبایی شناسی طراحی به اوج خود رسید. پاریس بسیاری از نمونه‌های اولیه معماری آرت دکو را در خود جای داده است. در ایالات متحده، ساختمان American Radiator اولین ساختمان آرت دکو از سال 1924 است.
تا اوایل دهه 1930 بود که معماران مشهور چندین ساختمان معروف دیگر با معماری آرت دکو را در شهرهای آمریکا ساختند. به ویژه، آسمان خراش‌های آمریکایی نشان‌دهنده مجلل‌ترین و چشمگیرترین نمونه‌های این سبک معماری هستند.
ساختمان Empire State ، مرکز راکفلر و ساختمان کرایسلر (Chrysler) نمونه‌هایی از معماری آرت دکو در شهر نیویورک هستند.
ویژگی‌های ساختمان‌هایی با معماری آرت دکو
شناسایی ساختمان‌هایی که با معماری آرت دکو ساخته شده اند، کار دشواری نیست، اما آشنایی با برخی از عناصر مشترک آن‌ها بسیار مفید خواهند بود:
- مصالح ساختمانی مدرن و سنتی: در ساختمان‌های ساخته شده با معماری آرت دکو از موادی مانند گچ، سفال، شیشه تزئینی، کروم، استیل و آلومینیوم استفاده می‌شود.
- جزئیات هندسی و پر زرق‌و‌برق: موتیف‌ها، نقوش مختلف و جزئیات تزیینی روی چنین ساختمان‌هایی استفاده شده است. برخی از نقوش رایج آرت دکو شامل اشکال هرمی، طرح گل، زیگ زاگ‌ها و سایر اشکال هندسی است.
- جزئیات منسجم: یک طراح یا معمار، از عناصر آرت دکو در نمای خارجی و داخلی ساختمان به‌طور مشابه استفاده می‌کند، طوری که هر ساختمان دارای یک تم منسجم باشد.
- استفاده جسورانه از رنگ‌های متضاد: رنگ‌های شاد و روشن مترادف با دوره آرت دکو هستند. این نوع ساختمان‌ها دارای رنگ‌های تند مانند سیاه و سفید یا طلایی و نقره‌ای هستند تا کنتراست ایجاد کنند.
- اشکال تکه تکه شده: بسیاری از نماها با استفاده از خطوط عمودی زاویه‌دار و در جهت بالا و به سمت بیرون ایجاد شده‌اند. این اشکال مثلثی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در نهایت به یک نقطه می‌رسند.
- پنجره‌های تزئینی و هندسی: در این نوع ساختمان‌ها پنجره‌ها و درها با طرح‌های هندسی تزئین شده‌اند. این پنجره‌ها می‌توانند از شیشه یا شیشه مات ساخته شوند که اغلب در یک ردیف بلند و افقی قرار می‌گیرند.
- نرده و مناره‌های مخروطی: گوشه‌های ساختمان‌ها غالباً با سازه‌های برج مانند تزئین می‌شوند كه باعث می‌شود یك ساختمان ساده و مربع شکل، مجلل جلوه كند.
حقایق جالب در مورد سبک معماری آرت دکو
در این بخش از مقاله قصد داریم تا حقایق جالبی در مورد این سبک متفاوت از معماری را بازگو کنیم:
دو دوره تاریخی مجزا
شاید جذاب‌ترین قسمت دوران آرت دکو، دوره‌ای باشد که در آن شکل گرفته است. از یک سو، با یک دوره از طراحی مواجه هستیم که تجمل، ثروت و ظهور صنعت را نشان می‌دهد. از سوی دیگر، بخش پایانی این دوره، رکود بزرگ اقتصادی را در بر می‌گیرد که کاملاً با دوره قبل مغایرت دارد. هنگامی که رکود بزرگ به وجود آمد، طراحان می‌خواستند سبک‌های مجلل و فاخر آرت دکو را پیاده کنند، اما مجبور شدند این کار را به روشی هوشمندانه، عملی و مقرون به‌صرفه انجام دهند.
سازندگان، این سبک را با ساختمان‌های آپارتمانی اقتصادی‌تر و مواردی از این دست سازگار کردند. طراحان متوسط‌تر توانستند ساختمان‌های ساده ساخته و از تزئینات ماشینی نسبتاً ارزان استفاده کنند. سبک‌های تزئینی برای برجسته‌ترین و قابل مشاهده‌ترین قسمت‌های ساختمان اختصاص داشت که باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها نیز می‌شد.
کیفیت و گستردگی دکوراسیون در این سبک معماری بسیار متنوع است. بیشتر این جزئیات به بودجه، شهرت سازنده و کیفیت ساخت آن بستگی دارد.
معماری آرت دکو یک سبک احیا شده نیست
طراحان اولیه آرت دکو مقصود روشنی داشتند. آن‌ها می‌خواستند سبکی را ایجاد کنند که هیچ کسی قبلاً آن را ندیده باشد. آرت دکو برخلاف سبک Tudor Revival یا Classical Revival، یک سبک زیبایی‌شناسی بود که قبلاً در ساختمان‌ها دیده نشده بود.
با این حال، بسیاری از عناصر طراحی آن از سبک‌ها یا فرهنگ‌های قبلی الهام گرفته شده‌اند. موتیف‌ها و نقوش آرت دکو از فرم‌های هنری بومی آمریکا، مصر و هنر کلاسیک بهره گرفته‌اند.
خانه‌هایی محدود با این سبک معماری
سبک آرت دکو بیشتر در ساختمان‌ها و فضاهای تجاری استفاده شده است. از این رو، خانه‌های زیادی به سبک آرت دکو ساخته نشده‌اند. با این حال، برخی از افراد عناصر آرت دکو را در خانه‌های قدیمی خود گنجانده‌اند.
به عنوان مثال، درهای ورودی سنتی و تراشیده شده با چوب در طول دهه 1930 با قوس‌های ساده جایگزین شدند. وسایل روشنایی و دکوری با گزینه‌های زیباتر آرت دکو تعویض شدند. مردم رنگ‌های الهام گرفته از آرت دکو را انتخاب کردند و کاشی‌ها و کفپوش‌ها متناسب با این روند مدرن‌تر انتخاب شدند.
در عین حال شاهد حضور سبک آرت دکو در دکوراسیون داخلی نیز بوده و هستیم.
طراحی با تمرکز بر تقارن و زوایای تیز
برخلاف معماری Art Nouveau، سبک آرت دکو واقع‌گرایانه و بسیار کاربردی بود. این نوع طراحی زیبایی‌شناسی بر روش‌های جدید ارائه اشکال سنتی متمرکز شده بود. بسیاری از موارد غیر متعارف تقارن و شکل‌های هندسی در معماری آرت دکو قابل مشاهده است.
ساختمان‌های آرت دکو قدیمی‌تر از معماری مدرن هستند
جنبش آرت دکو تا حدود سال 1940 ادامه داشت، زمانی که بسیاری از طراحان مشهور مدرن شروع به پیشرفت در معماری مدرن کردند. به این ترتیب، می‌توان به این سبک معماری به عنوان یک دوره گذار بین سبک‌های سنتی مانند سبک‌های طراحی ویکتوریایی و مدرن‌تر نگاه کرد.
به طور خلاصه، معماری آرت دکو نشان‌دهنده یک دوره گذار بین رویکردهای سنتی و مدرن در ساختمان‌سازی است. گستره این دوره بین سال‌های 1925 تا 1940 بوده و سبکی است که به راحتی در ساختمان‌های برجسته شهرهای آمریکا قابل تشخیص است.
منبع: The spruce
