معماری بروتالیسم سبکی به یاد ماندنی در معماری است که ساختمان‌های آن، در میان جمعیت خودنمایی کرده، برای همیشه چشم‌اندازهای شهر را تغییر داده و از دور نمایان هستند.
بروتالیست، یک سبک جسورانه است که افراد نمی‌توانند نسبت به آن بی‌تفاوت باشند؛ یا طرفدار این سبک هستند و یا مخالف آن. در راستای سلسله مقالات بررسی سبک‌های معماری به زبان ساده، در این مقاله قصد داریم تا به بررسی سبک معماری بروتالیسم بپردازیم و با هم مروری اجمالی خواهیم داشت بر ویژگی‌های بارز این سبک. بهتر است در ابتدا با تاریخچه این سبک از معماری آشنا شویم و سپس عناصر اصلی این سبک را بشناسیم. پس با ما همراه باشید:
معماری بروتالیسم چیست؟
بروتالیسم (زبره‌کاری) نوعی سبک معماری است که به دهه‌های 1950 تا 1970 میلادی برمی‌گردد؛ این سبک معماری بیشتر با سازه‌های بتونی ساده، بلوکی شکل و یغور شناخته می‌شود و امروزه مشاهده این ساختمان‌ها، دقیقا مثل همان زمانی که برای اولین بار ساخته شدند، تکان‌دهنده به نظر می‌رسند.
تاریخچه معماری بروتالیسم
اصطلاح بروتالیسم، توسط هانس آسپلوند (Hans Asplund)، معمار سوئدی به عنوان نئوبروتالیسم ابداع شد و توسط رینر بانهام (Reyner Banham) انگلیسی، منتقد معماری در سال 1955 رواج یافت. این اصطلاح در واقع به طبیعت احتمالاً خشن ظاهر آن اشاره ندارد و از عبارت فرانسوی برای بتن خام، béton brut گرفته شده است.
معماری بروتالیسم با ظهور جنبش مدرنیستی از اواخر قرن 19 تا اواسط قرن20، در دهه 1950 متولد شد. تصور می‌شود که لوکوربوزیه (Le Corbusier) معمار مدرنیست مشهور، برای ساختن ساختمان Cité Radieuse در مارسی فرانسه که یک واحد مسکونی 1600 نفری بود که پس از جنگ برای طبقه کارگر ساخته شد، از جنبش بروتالیست الهام گرفته است. این ساختمان در سال 1952 تکمیل شد و دارای یک اسکلت بتون مسلح بدون تزئینات و واحدهای آپارتمانی مدولار بود. این سازه تبدیل به الگویی برای جوامع پس از جنگ شد که قصد داشتند مناطق مسکونی را برای توده مردم بازسازی کنند.
بروتالیسم تدریجا در سراسر قاره اروپا، اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده گسترش یافت. همچنین، در سراسر جهان در کشورهایی مانند ژاپن و برزیل گسترده شد.
معماری بروتالیسم با به کار رفتن در ساختمان‌های سازمانی مانند One Police Plaza در نیویورک (1973) و تالار شهر بوستون (1968) به محبوبیت رسید. همچنین کتابخانه‌های دانشگاه، پارکینگ اتومبیل، کلیساها، مراکز خرید و برج‌های مسکونی مانند Orgues de Flandre در پاریس و مجموعه‌های فرهنگی مانند Hayward Gallery (1968) و تئاتر ملی (1976) در South Bank لندن با بهره‌گیری و الهام از این سبک ساخته شدند.
دلایل از بین رفتن تدریجی سبک بروتالیسم
سبک بروتالیسم در دهه 1980 به تدریج از میان رفت، چرا که به‌طور فزاینده‌ای سرد، بیزارکننده و نامناسب برای انسان‌ها قلمداد می‌شد. پس از آن مشخص شد که بتن با وجود ظاهر پایدار خود، با گذر زمان از داخل خراب شده و در معرض آسیب ناشی از رطوبت قرار می‌گیرد و همین امر نگهداری آن را دشوار می‌کند.
در این دهه، ساختمان‌های بروتالیست مورد بی‌توجهی قرار گرفته و با نقاشی‌های دیواری که نمادی از فروپاشی شهری به حساب می‌آید، پوشیده شدند. از طرفی، استقبال از معماری بروتالیسم در اتحاد جماهیر شوروی بدان معنا بود که این سبک از ارتباط با استبداد نیز رنج می‌برد.
طرفداران و مخالفان سبک بروتالیسم
در سال‌های اخیر، سبک بروتالیسم دو دستگی بزرگی را در بین افراد ایجاد کرد؛ یک دسته افرادی هستند که معتقدند که ساختمان‌هایی با سبک معماری بروتالیست بدمنظر بوده و باید تخریب شوند و دسته دوم که شاهکارهای معماری این بناهای قدیمی، اما نه تاریخی را شایسته حفظ و نگهداری می‌دانند.
بازسازی ساختمان‌های بروتالیست به‌دلیل سنگین بودن سازه‌های بتونی آنها، امری دشوار است. البته یکی از نمونه‌های موفق، مرکز ملی رقص( Centre national de la danse (CND, or National Dance Center در خارج از شهر پاریس است که پس از بازسازی در سال 2003 افتتاح شد.
حتی تخریب ساختمان‌های بروتالیست هم نیز دشوار است و همین بحث در مورد نجات یا عدم نجات این آثار سنگین را پیچیده‌تر می‌کند.
در حالی که معماری امروزی به سبک پست مدرنیسم دهه‌های 1980 و 1990 و سبک‌های معاصر امروزی انتقال یافته، بخشی از آن به این خاطر است که همه چیز به روش یا مد قبلی باز می‌گردد. به لطف کتاب‌ها و کشف مجدد بروتالیسم توسط نسل جدید در دنیای اینترنت، این سبک فرصتی یافته تا تأثیر خود را در طراحی داخلی محصولات، مبلمان، اشیا و حتی وب‌سایت‌های بروتالیست نشان دهد.
عناصر اصلی معماری بروتالیسم
در اینجا با برخی از عناصر اصلی و مشخصه‌های سبک معماری بروتالیسم آشنا خواهیم شد:
- استفاده از بتن‌های نمای خام (و گاهی آجر) در نمای ساختمان
- ظاهر بلوکی و سنگین
- تک رنگ بودن
- سطوح زبر و ناهموار
- عدم وجود تزیینات
- استفاده از متریال‌های مدرن مانند استیل، شیشه، سنگ و گابیون (تورسنگ)
- عناصر مدولار
- پنجره‌های کوچک
- خطوط ساده و گرافیکی
- ایجاد احساس کارآمدی و سودمندی
حقایق جالب درباره معماری بروتالیسم
در این میان جالب است که به حقایقی جالب درباره معماری بروتالیسم اشاره کنیم:
- برج Trellick لندن که توسط انرو گلدفینگر (Erno Goldfinger) طراحی شده، یک واحد مسکونی 31 طبقه به سبک بروتالیست است. این ساختمان در سال 1972 تکمیل شده و از بناهای مشهور لندن به شمار می‌آید. گلدفینگر یکی از معماران مدرنیست بود که پس از ویرانگری‌های جنگ جهانی دوم از او خواسته شد تا مناطق مسکونی شهر لندن را بازسازی کند، اما همه طرفدار کارهای او نیستند. یان فلمینگ (Ian Flemming)، نویسنده جیمز باند، چنان از آثار گلدفینگر متنفر بود که نام دشمن اصلی باند را به نام این معمار گذاشت.
- ساختمان‌های بروتالیست مکان‌های محبوب فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی برای نشان دادن دیستوپیا (ویران شهرها) هستند.
- بروتالیسم شاخه‌ای از مدرنیسم است.
سخن آخر
در سلسله مقاله‌های معرفی سبک‌های معماری قصد داریم تا اطلاعاتی هرچند اجمالی درمورد سبک‌های مختلف معماری به شما ارائه دهیم. در این مقاله درمورد بروتالیسم صحبت کردیم که به دهه‌های 1950 تا 1970 میلادی برمی‌گردد که در دهه 1980 به تدریج از بین رفت؛ سازه‌های این سبک معماری بیشتر بتونی، ساده و بلوکی هستند و به دید خیلی افراد، سرد، بیزارکننده و نامناسب برای انسان‌ها به نظر می‌رسند.
از مهمترین ویژگی‌های ساختمان‌هایی که به سبک بروتالیست ساخته شده‌اند، می توان به استفاده از بتن، سطوح زبر و ناهموار و عدم استفاده از تزئینات و تک رنگ بودن آنها اشاره کرد.
منبع: thespruce
