برای افزایش عمر مفید خانه چه نکاتی را باید درنظر بگیریم؟
این روزها کوبیدن خانه ها و ساخت آپارتمانهای جدید حسابی مد شده و گاهی وقتها شاهد آن هستیم که ساختمان های 20 تا 30 ساله هم تحت عنوان آپارتمانهای کلنگی به فروش رسیده، تخریب شده و در زمین آن، آپارتمانی نوساز بنا می شود. در این میان سوالی این سوال مطرح می شود که عمر مفید یک خانه و ساختمان چقدر است؟ در این مقاله به بررسی میانگین عمر مفید خانه ها و روشهای افزایش طول عمر ساختمان های مسکونی میپردازیم.
این درحالی است که در بسیاری از کشورهای دنیا، اکثر خانهها از نسلی به نسل دیگر منتقل میشوند و بی تردید عمر بسیاری از ساختمان های مسکونی بیشتر از صاحب خانه هایش است. با این وجود، در طی زمان، ساختمانها مقاومت ساختاری خود را از دست داده و ممکن است در معرض آسیبهایی همچون ترک خوردن دیوارها، نشست و از بین رفتن رنگ و گچکاریها قرار بگیرند. مسلما چنین ساختمانهایی برای سکونت ایمن نخواهند بود، چرا که مستعد فروپاشی بوده و جان ساکنین را به خطر میاندازند.
میانگین عمر مفید خانه چقدر است؟
طبق گفتههای مهندسان ساختمان، طول عمر مفید هر سازه بتنی در دنیا بین 75 تا 100 سال است. البته عوامل مختلفی وجود دارند که ممکن است این ارقام را تا حدودی تغییر دهند. برای مثال، عمر مفید یک آپارتمان 50 تا 60 سال است، درحالی که طول عمر خانههای مستقل بیشتر خواهد بود. از آنجا که اکثر واحدهای آپارتمانی دارای امکانات رفاهی مشترکی هستند، استفاده از چنین خانه هایی نیز بیشتر است. با وجود این، اگر به درستی از آنها مراقبت و نگهداری شود، میتوان میانگین عمر مفید هر بنا را حدود 10 تا 20 درصد ارتقاء داد.
بررسی عمر مفید بخشهای مختلف خانه
باید این را درنظر داشت که عمر مفید همه بناها مشابه نیستند. متخصصان در این رابطه اشتراک نظر دارند؛ رناتو پیفارتی، یکی از کارشناسان مسکن در سوئیس دراین رابطه می گوید:« ساختمانهای مسکونی معمولا بین 70 تا 100 سال عمر خواهند کرد.»
البته فاکتورهای متعددی در تعیین عمر مفید خانه ها تاثیرگذار هستند و نحوه مراقبت و نگهداری از خانه ها موثرترین فاکتور در این زمینه به شمار می رود. آقای پیفارتی در این رابطه گفته:« برای ملک مسکونی باید هر ساله حدود یک درصد از ارزش ساختمان را کنار بگذارید تا اطمینان حاصل کنید که توانایی بازسازی ملک را در هر 30 سال دارید.»
به این نکته توجه داشته باشید که عمر مفید بخش های مختلف خانه با هم متفاوت است: آشپزخانه، حمام و تجهیزات حمام، نقاشی ساختمان و کفپوشهای ساختمان بین 10 تا 15 سال عمر می کنند. عمر مفید لوله ها، پنجره ها و سقف آپارتمان حدودا 30 سال است و ساختار کلی سازه (چه از جنس بتن باشد و چه آجری) بین 70 تا 100 سال عمر خواهد کرد. البته حتی امکان بازسازی هسته و ساختار کلی سازه هم وجود دارد ولی کاری به شدت زمان بر و انرژی بر است و فقط درمورد ساختمانهایی با ارزش تاریخی، انجام چنین کاری می صرفد.
تطبیق پذیری خانه و افزایش عمر مفید آن
به گفته پیتر ریچنر،معاون مدیر علم و فناوری مواد EMPA ظاهر خانه ها نقش پررنگی در عمر مفید ساختمان دارد:« یکی از فاکتورهای مهم در طول عمر بناها، سازگاری و تطبیق پذیری آن است. یعنی باید تغییر طراحی و چیدمان اتاقها و فضاها راحت باشد.»
به عنوان مثال طراحی و چیدمان فضاهایی مثل آشپزخانه و حمام در سی سال اخیر تغییراتی زیادی داشته و اعمال این تغییرات در هنگام بازسازی یک ساختمان، گاهی آنقدر سخت می شود که سازنده را به فکر تخریب ساختمان می اندازد. اما پروژه های ساخت و ساز فعلی به نحوی هستند که ساده تر بتوان در آینده برای اعمال چنین تغییراتی برنامه ریزی کرد.
آقای ریچنر ادامه داد:« در نهایت باید ساختمانی بسازید که مردم آن را دوست داشته باشند. اگر افراد چیزی را دوست نداشته باشند، احتمال آنکه این چیز زودتر خراب شود، افزایش می یابد. مردم از ساختمانهای خوب و زیبا بیشتر مراقبت می کنند.»
تاثیر موقعیت خانه در افزایش عمر مفید آن
یک قانون نانوشته حکایت از آن دارد که موقعیت جغرافیایی یک ساختمان در افزایش عمر این بنا تاثیر زیادی دارد. آقای پیفارتی دراین باره می گوید:«اگر یک بنا در مرکز شهر و در موقعیتی جذاب باشد، ارزش بررسی و تعمیرات و حتی بازسازی و مراقبت دارد. چرا که در حالت کلی یک ساختمان نوساز بزرگتر ایده جذاب تری خواهد بود.»
هرچقدر پول بدهی همانقدر آش می خوری
دراین راستا یک سوال مطرح می شود: آیا با افزایش امید به زندگی در انسانها، امید به زندگی ساختمان ها هم افزایش می یابد؟ رناتو پیفارتی در این باره ادامه داده:« در ساختمان های مدرن تجهیزات عایق کاری مورد استفاده، به اندازه سنگ و چوب عمر نمی کنند و بیشتر این تجهیزات عایق کاری، از جنس پلاستیک و مواد شیمیایی مثل چسبها هستند که نمی دانیم عمر مفیدشان دقیقا چقدر است. ساخت و ساز خانه های بادوام هم حکایت “هرچقدر پول بدهی، همانقدر آش می خوری” است. این روزها مردم دیگر برای ساخت خانه های بادوام و با عمر طولانی هزینه نمی کنند.»
فاکتورهای تاثیرگذار در فرسودگی خانه
خانههایی که از سازههای بتنی و سایر عناصر خاکی ساخته شدهاند، به خودی خود و با مرور زمان فرسوده میشوند. در عین حال، شرایط آب و هوایی و استفاده مداوم نیز باعث آسیب دیدن تدریجی ساختار ساختمان خواهد شد و از همین رو بسیار مهم است که ساخت خانه ها در هر منطقه آب و هوایی، با درنظرداشتن شرایط جوی آن منطقه صورت گیرد تا بدین ترتیب بتوان طول عمر بیشتر خانه را تضمین کرد.
دیگر اجزاء اصلی ساختمان نظیر، لولههای آب، کابلهای برق، کفپوش، چهارچوبهای درب و پنجره، عایق، بافت دیوار و رنگآمیزی و سایر موارد نیز با گذشت زمان در معرض خرابی و فرسودگی قرار میگیرند. از این گذشته، اگر کیفیت ساخت و ساز نیز ضعیف باشد، خانه قبل از موعد معمول فرسوده خواهد شد.
راهکارهای موثر درافزایش عمر مفید خانه
برخی از اقداماتی که میتوانند منجر به افزایش طول عمر ساختمان و عمر مفید خانه شوند عبارتند از:
1.طراحی با مدنظر قراردادن شرایط آب و هوایی
از آنجایی که شرایط آب و هوایی نقش اساسی در طول عمر ساختمان ایفا میکند، بنابراین منازل باید مطابق با شرایط آب و هوایی منطقه، طراحی و ساخته شوند. برای مثال، ساختمانهای مناطق ساحلی باید با درنظر داشتن به گرما و رطوبت شدید آن منطقه ساخته شوند تا تحمل چنین شرایط جوی را داشته باشند. بدین ترتیب، در برخی از شهرها که میزان بارندگی بیش از حد متوسط است، خانه ای که بدون در نظر داشتن شرایط جغرافیایی منطقه ساخته شده است، به تدریج دچار نشست، ترک و رطوبت خواهد شد.
از این رو، تمام این عوامل بایستی در هنگام ساخت منزل در نظر گرفته شوند. ضد آب بودن دیوارها، به کارگیری رنگ باکیفیت و نگهداری مناسب میتواند به افزایش طول عمر مفید خانه کمک کند.
2.استفاده از مصالح پایدار و مقاوم:
در هنگام ساخت و همچنین بازسازی منزل، به جای استفاده از مواد تجملاتی و فانتزی، مواد پایدار و با استقامت را انتخاب کنید تا در طراحی کارآمدتر خانه مفید واقع شوند. خرید وسایل ساختمانی محلی همواره توصیه میشود، زیرا با شرایط آب و هوایی منطقه تناسب بیشتری دارند و باعث افزایش طول عمر ساختمان خواهند شد. باید مطمئن شوید که از مواد مناسب و باکیفیت برای ساخت و ساز استفاده خواهید کرد تا بتوانید عمر مفید ساختمان و خانه را افزایش دهید. نگهداری و مراقبت صحیح نیز میتواند تضمین کننده عمر بیشتری برای منزل شما باشد.
3. انتخاب مصالح مناسب با نوع زیستگاه:
اگر در ناحیه ساحلی زندگی میکنید، از فلزات یا موادی که ممکن است دچار خوردگی شوند، استفاده نکنید. این امر بدین جهت است که نمک موجود در نسیم دریا باعث زنگ زدگی مواد فلزی میشود. بنابراین اگر بالکن دارید، به جای نردههای فلزی بهتر است از نردههای چوبی استفاده کنید.
4. مراقبت از لوازم منزل:
نه تنها ساختار ساختمان، بلکه سایر تجهیزات و لوازم منزل شما هم عمر مفیدی دارند و از همین رو نیازمند مراقبت و نگهداری هستند. این لوازم شامل مبلمان، وسایل دکوراتیو، وسایل خانگی و … است که مرتبا باید شرایط آنها را مورد بررسی قراردهید تا دچار رطوبت زدگی یا موریانه نشوند؛ چرا که هر یک از این آسیبها ممکن است در گذر زمان به بنای ساختمان نیز آسیب بزنند. مرطوب بودن احتمالی دیوارها بررسی کنید و برای حفظ بهتر خانه، هر سال سفیدکاری انجام دهید.