اگر در حال خرید، فروش، اجاره یا رهن ملکی هستید، قطعا ابهامات و سوالات زیادی در مورد نحوه محاسبه کمیسیون املاک برایتان پیش می‌آید. چون این هم از جمله هزینه‌های پنهانی است که علاوه بر هزینه خرید یا اجاره باید بپردازید. آیا حق کمیسیون املاک را تنها یکی از طرفین باید بپردازند یا برعهده هر دو طرف است؟ نحوه محاسبه این کمیسیون به چه ترتیب است و به چه فاکتورهایی بستگی دارد؟ آیا در صورت فسخ قرارداد این کمیسیون باید پرداخت شود؟
در این مقاله قصد داریم تا پاسخ تمامی این سوالات را بدهیم و هرگونه ابهامی در این رابطه را از بین ببریم.. قبل از هر کار بهتر است که در مورد اینکه اصلا حق کمیسیون چیست، توضیحاتی ارائه کنیم… پس با ما همراه باشید.
حق کمیسیون املاک چیست؟
در بحث املاک هم مثل بحث خرید و فروش خودرو، بنگاه‌های معاملات ملکی یا دفاتر مشاور املاک واسط بین خریدار و فروشنده و یا موجر و مستاجر هستند و در قالب نقش خود، به طرفین کمک‌رسانی می کنند و از همین رو، در ازای خدمات ارائه شده، مبلغی به عنوان حق کمیسیون املاک دریافت می‌کنند که هریک از طرفین موظف به پرداخت این مبلغ خواهند بود.
این مبلغ در حقیقت به نوعی حق‌الزحمه مشاوره ارائه شده در طول زمان انجام معامله است که البته رقم مشخص و ثابتی ندارد و با در نظر داشتن فاکتورهای متعددی از جمله نوع معامله و ارزش ملک و همچنین شهری که ملک در آنجا واقع است، تعیین می‌شود. بدین معنا که هرچه ارزش ملک و متراژ آن بالاتر باشد، رقم کمیسیون نیز بیشتر خواهد بود.
البته مبلغ و نحوه محاسبه این کمیسیون توسط اتحادیه صنفی تعیین می‌شود که در این مقاله و مقالات آتی ما با اتکا به ابلاغیه سال 1400 در این باره توضیحات بیشتری ارائه می‌دهیم. در نظر داشته باشید که مشاوران املاک موظفند که براساس تعرفه سالانه اتحادیه مشاوران املاک شهرشان، به محاسبه حق کمیسیون املاک بپردازند.
اختلافات و مشکلات احتمالی
هر دفتر بنگاه معاملاتی موظف است که حق کمیسیون خود را با اتکا به تعرفه رسمی سالانه شهرش محاسبه کند. اما دربسیاری مواقع شاهد آن بوده‌ایم که این تعرفه‌ها لحاظ نشده و حتی مشاور املاک توضیحی در مورد نحوه محاسبه کمیسیون املاک به طرفین معامله ارائه نمی‌دهد و همینجاست که مشکلات و اختلافات متعددی ایجاد می‌شوند.
لازم به ذکر است که چندی پیش و در مهر ماه سال 1399، قوانین جدیدی در این رابطه وضع شد که طی آن تمامی قراردادها مشمول پرداخت حق کمیسیون برابر با 0.5 درصد از ارزش معاملاتی ملک هستند که نیمی از آن توسط خریدار و نیمی دیگر از سوی فروشنده به مشاور املاک پرداخت می‌شوند.
انواع حق کمیسیون املاک
با توجه به نوع معامله، (خرید یا فروش ملک و یا رهن و یا اجاره ملک)، محاسبه حق کمیسیون املاک متفاوت است که می‌توان به طور خلاصه آنها را در دسته‌بندی‌های زیر قرار داد:
• حق کمیسیون خرید و فروش املاک
• حق کمیسیون رهن کامل املاک
• حق کمیسیون رهن و اجاره املاک
• حق کمیسیون مشارکت در ساخت
• حق کمیسیون معاوضه ملک
• حق کمیسیون مشاوران املاک در صورت فسخ قرارداد
در این مقاله ما در مورد بایدها و نبایدها و نکات مهم درمورد حق کمیسیون املاک صحبت می‌کنیم و در مقاله‌ای مجزا به نحوه محاسبه این کمیسیون در معاملات خرید و فروش و همچنین اجاره و یا رهن و اجاره توضیحاتی ارائه خواهیم داد تا با اطلاع از عرف بازار و همچنین قوانین موجود، از وقوع هرگونه اختلاف و مشکلی جلوگیری کنید.
نرخ قانونی حق کمیسیون املاک
به طور کلی، فرمول محاسبه رقم این کمیسیون در خرید و فروش ملک، با رهن و اجاره ملک متفاوت است.
طبق قانون در صورت رهن و اجاره ملک، رقمی معادل 25% از مبلغ اجاره به عنوان کمیسیون درنظر گرفته می‌شود و در مورد خرید و فروش ملک، هر یک از طرفین می‌بایست 0.5 % از قیمت ملک را به عنوان کمیسیون بپردازند که البته این قانون درمورد ملک‌هایی با ارزش کمتر از 500 میلیون تومان است و در مواردی که ارزش ملک بیش از 500 میلیون تومان باشد، مشاورین 0.25% از مازاد مبلغ 500 میلیون تومان را نیز به مبلغ نهایی می‌افزایند.
در نظر داشته باشید که علاوه بر محاسبه مبلغ کمیسیون، باید 9% مالیات بر ارزش افزوده نیز لحاظ شود که این مبلغ از هریک از طرفین معامله به صورت مجزا دریافت خواهد شد.
البته در برخی موارد، دو طرف قرارداد با هم توافق می‌کنند که به‌صورت عرفی و نه براساس قانون حق کمیسیون املاک را بپردازند. به عنوان مثال، گاهی فروشنده ملک به جای پرداخت 0.5% حق کمیسیون خود، 0.8% کمیسیون می‌پردازد و خریدار ملک 0.2% کمیسیون می‌دهد.
منابع: sadaf22 ، kilid ، melkavi
