محله شهرک‌غرب ، محله‌ای خوش آب و هوا در مسیر بادهای خنک غربی تهران و کوهپایه البرز، یکی از مناطق خوش‌اسم و رسم و پرطرفدار تهران است که اولین بار چشم آمریکایی‌ها را برای سکونت گرفت!
وقتی از بزرگراه همت به سمت غرب پیش می‌روید، اندکی بعد از عبور از برج میلاد و درست روبه‌روی خروجی بزرگراه شیخ‌فضل‌الله در سمت شمال، یک ردیف برج‌های قدیمی قد کشیده‌اند که عمری پنجاه ساله دارند و به‌عنوان نماد این محله شناخته می‌شوند؛ اینجا محله شهرک‌غرب تهران است؛ یکی از خوش نقشه‌ترین و خوش امکانات‌ترین محله‌ها که در شمال غربی تهران واقع شده.
در ادامه بزرگراه همت و با عبور از خروجی بزرگراه شیخ‌فضل‌الله، در سمت شمال اتوبان، یک ردیف خانه‌های خوش‌شکل و شمایل ویلایی، پشت درختان حاشیه بزرگراه ردیف شده‌اند. خانه‌های ویلایی شهرک غرب که هرکدام با معماری و نمای بیرونی منحصر به فرد، چشم‌ها را به سمت خودشان جذب می‌کنند؛ خانه‌های مستقل و حیاط و استخردار، آن هم درست وسط تهران شلوغ و پر تراکم.
برای آشنایی بیشتر با این محله جذاب که در منطقه دو تهران واقع شده، پیشینه، امکانات، بافت جمعیتی و ویژگی‌هایی خاص آن، با نیک‌بوم در این نوشتار همراه باشید.
محله شهرک‌غرب کجاست؟
شهرک غرب عملا بین 4 تا از اتوبان‌های اصلی شهر محاصره شده است؛ بزرگراه یادگارامام در سمت غربی این محله واقع شده و این محله را از منطقه پونک جدا می‌کند. مرز شرقی محله شهرک غرب، با اتوبان چمران مشخص می‌شود.
این محله از سمت شمال با بزرگراه نیایش و از سمت جنوب با بزرگراه همت محصور شده است. بزرگراه شیخ فضل‌الله که به ورودی شهرک و میدان صنعت می‌رسد، دسترسی اصلی این منطقه مدرن و خوش‌ساخت را به مرکز شهر برقرار می‌کند.
درمورد همسایگی این محله، می‌توان گفت که شهرک غرب از شمال با سعادت‌آباد و از شرق با ده ونک همسایه است.
از سر شهرک تا میدان صنعت
ورودی اصلی محله شهرک‌غرب را امروز به میدان صنعت می‌شناسند. میدانی که ضلع جنوب آن به بزرگراه شیخ فضل‌الله می‌رسد و سه ضلع شرقی، غربی و شمالی میدان، به سمت فازهای شش‌گانه شهرک غرب می‌رود.
اهالی قدیمی شهرک‌غرب به میدان ورودی اصلی آن که امروز میدان صنعت نامگذاری شده، میدان شهرک و تا قبل از میدان شدن آن “سرشهرک” می‌گفتند. میدان صنعت با خطوط اتوبوسرانی، تاکسی و این اواخر مترو دسترسی ساکنان منطقه را به مناطق مختلف شهر با وسایل حمل‌و‌نقل عمومی برقرار می‌کند. میدان صنعت، دهم تیر سال ۱۳۷۵ همزمان با روز صنعت، “میدان صنعت” نامگذاری شد.
محله‌ای تاریخی با ساختاری مدرن
مهم‌ترین ویژگی شهرک غرب به‌عنوان محله‌ای مطلوب برای زندگی، ساختار مدرن شهرسازی آن است. برای آنکه با ویژگی‌های منحصر به فرد این محله بهتر آشنا شویم، بد نیست به گذشته این محله و شکل‌گیری آن سرک بکشیم و برگردیم به پنجاه سال قبل.
اگرچه بافت مدرن شهرک غرب، این تصور را به وجود می‌آورد که این محله چندان قدیمی و تاریخی نیست، اما واقعیت جور دیگری است. این منطقه، در گذشته یک روستای خوش آب و هوا به نام روستای “خُوَردین” بوده که در جنوب‌شرقی امامزاده صالح فرحزاد و در نزدیکی ده ونک قرار داشته.
در کتاب جغرافیای تهران محمد معتمدی، درباره این روستا می‌خوانیم:« جمعیت روستای خوردین ۸۵ نفر بوده و همگی آنها مسیحی بوده‌اند. این روستا در زمان ناصرالدین شاه جزو املاک مستوفی‌الممالک بوده و در منابع تاریخی از این محل با نام‌های خوردین و خُردین به معنای تپه و برجستگی زمین و به تفسیر دیگر خور (خورشید) یاد شده است.»
در حال حاضر خوردین نام یکی از بلوار‌های زیبای محله شهرک‌غرب است.
در سالهای دهه ۱۳۴۰، زمین‌های این روستا تدریجا تفکیک شد و شرکت‌های بزرگ ساختمان‌سازی خارجی و داخلی و مستشاران و مهندسان آمریکایی تصمیم گرفتند تا در این منطقه خوش آب و هوا، محله‌ای مدرن و مطابق با الگوی زندگی و شهرنشینی آمریکایی بسازند.
چرا شهرک غرب؟
پس از حضور آمریکایی ها و ساخت برج‌های متعدد در این منطقه، این شهرک شباهت زیادی به شهرک‌های آمریکایی پیدا کرد و از این رو، این محله شهرک‌غرب نام گرفت. البته بعد از انقلاب اسلامی، به افتخار بیت‌المقدس، نام آن به شهرک قدس تغییر کرد ولی همچنان نام شهرک غرب در بین مردم تهران مصطلح و رایج‌تر است.
برج‌های نمادین زندگی مدرن
برج‌های بلندمرتبه و مسکونی معروف به “شاهگلی” که در ورودی میدان شهرک غرب ساخته شده‌اند، یکی از نمادهای معروف این محله به شمار می‌روند. این برج‌ها را مهندسان آمریکایی در سال 1340 با الگوی معماری و طراحی برج‌سازی آمریکایی در این منطقه ساختند.
چهار برج به نام‌های شاعران شهیر ایران یعنی حافظ، خیام، سعدی و نظامی در ورودی فاز دو و برج‌های پاسارگاد، پرسپولیس، آپادانا و بیستون در مسیر بلوار پاک‌نژاد و همجوار فاز سه ساخته شده‌اند. این برج‌ها با وجود گذشت سالیان طولانی از ساختشان، هنوز زیبایی و مقاومت و کیفیت خود را حفظ کرده‌اند. این برج‌های سی تا چهل طبقه، دارای فضای سبز و زمین‌های بازی اختصاصی هستند.
با درگذشت استاد شجریان در سال 99 نیز یکی از خیابان‌های محله شهرک غرب ، یعنی خیابان فلامک به نام این استاد بزرگ نامگذاری شد تا در این محله نام‌های نامدار تاریخ هنر ایران جادوانه و ماندگار باشند.
ویلایی‌نشین‌ها
فازبندی اصولی، خیابان‌ها و کوچه‌های پهنی که به بوستان‌های محلی ختم می‌شوند، از ویژگی‌های برجسته محله شهرک‌غرب هستند. در هر شش فاز این شهرک، یک خیابان اصلی به کوچه‌هایی با ردیف خانه‌های ویلایی ختم می‌شود. در ورودی بسیاری از این کوچه‌‌ها، یک کیوسک یک نگهبانی وجود دارد که ورود و خروج افراد را کنترل کرده و از امنیت محله ویلایی‌نشین پاسداری می‌کند.
زیبایی و معماری خاص هر یک از خانه‌های ویلایی شهرک‌غرب که در کوچه‌های عریض و دنج و پر دار و درخت واقع شده‌اند، چشم رهگذران را به سمت خودش می‌کشاند.
تعاونی‌نشین‌ها
بعد از انقلاب اسلامی، عنوان غرب از روی این شهرک برداشته شد و روی نقشه به شهرک قدس تبدیل شد. در ضمن، زمین‌های زیادی از این محله ویلایی‌نشین به شرکت‌های تعاونی ساخت مسکن واگذار شد و به این ترتیب مجتمع‌های آپارتمانی چهارطبقه اصطلاحا تعاونی‌ساز در تمامی شش فاز شهرک غرب در مقابل ویلایی‌نشین‌ها قد کشیدند.
ساخت‌وساز مجتمع‌های چهارطبقه، بافت ویلایی‌نشین شهرک را تغییر داد اما به رغم آنکه جمعیت زیادی در این مجتمع‌ها ساکن شدند، به دلیل ساختار استانداردی که خیابان‌بندی این محله دارد، همچنان محله‌ای خلوت و کم‌ترافیک است.
لاله‌های یادبود مادر آقای دکتر
جالب است بدانید که چندین سال است که هر ساله در فصل بهار، در خیابان زرافشان، بلوار خوردین گلستانی از انواع گل‌های لاله برپا می‌شود که افراد زیادی را برای تماشا به خود جذب می‌کند.
داستان از این قرار است که دکتر هومن اردبیلی، بانی کاشت لاله‌ها در پیاده راه خیابان زرافشان، به یاد مادری که از دست داده هر سال بهار هزاران لاله رنگارنگ را در حاشیه پیاده‌راه خیابان می‌کارد و یاد مادرش که عاشق گل‌های لاله بوده را گرامی می‌دارد.
امکانات فرهنگی-آموزشی
از ابتدای شکل‌گیری، در هر فاز شهرک غرب، متناسب با نیازهای اهالی، بازارچه و مدرسه متعددی دایر شده و در سالهای اخیر نیز بر تعداد آنها افزوده شده است.
در آغاز ساخت شهرک غرب، مستشاران آمریکایی مدرسه‌ای بزرگ در فاز یک شهرک غرب ساختند. این مدرسه دارای زمین‌های استاندارد بسکتبال، فوتبال، امکانات حرفه‌ای ورزشی مثل دوش و رختکن، آزمایشگاه مجهز، کلاس‌های بزرگ با حیاط اختصاصی و… بود و در حال حاضر به اسم مدرسه سروش آزادی باقی است.
در فازهای مختلف محله شهرک‌غرب، مدارس دولتی و غیرانتفاعی متعددی تاسیس شده که دسترسی اهالی به مدارس را فراهم می‌کند. مدرسه دخترانه تطبیقی که ویژه دانش‌آموزان دو زبانه و دو تابعیتی ساخته شده، یکی از امکاناتی است که خانواده‌های دارای فرزندان دوتابعیتی را به این منطقه جذب کرده است.
به علاوه در این محله، آموزشگاه‌های زبان خارجی متعددی مانند آموزشگاه زبان ایران‌مهر در بلوار دادمان، آموزشگاه زبان اندیشه پارسیان در بلوار دریا، آموزشگاه زبان نوبل نرسیده به خیابان فرحزادی ، کانون زبان ایران واقع در خیابان حسن‌سیف و … ایجاد شده‌اند و آموزشگاه‌های فرهنگی، هنری بسیاری در شهرک غرب فعالیت دارند و پاسخگوی نیاز ساکنین محله هستند.
فرهنگسرای ابن سینا در فاز یک شهرک غرب از جمله مراکز فرهنگی، هنری این محله است. سالن سینما، تئاتر، کنسرت، شهر کتاب و برگزاری دوره‌های آموزشی-هنری از جمله امکانات این مرکز فرهنگی هنری است.
از دانشگاه هاروارد تا دانشگاه آزاد
یکی دیگر از ساخته‌های مهندسان آمریکایی که در شهرک غرب واقع شده، دانشگاه فعلی امام صادق است. این دانشگاه در آن زمان با عنوان شعبه دانشگاه مدیریت هاروارد در نزدیکی بزرگراه چمران ساخته شده بود. جالب است بدانید که علت نامگذاری پل مدیریت، در تقاطع بزرگراه چمران و بلوار دریا، همین دانشگاه مدیریت هاروارد بوده است.
در محله شهرک‌غرب دو دانشکده دانشگاه آزاد اسلامی هم قرار دارند؛ دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد در بلوار دریا و دانشکده تربیت‌بدنی دانشگاه آزاد واقع در میدان صنعت ابتدای خیابان ایران زمین.
بیمارستان‌های محله شهرک‌غرب
در سالهای اخیر و با افزایش جمعیت ساکن در شهرک غرب و نیاز به امکانات رفاهی-پزشکی بیشتر، چندین بیمارستان خصوصی و مجهز در این محله ساخته شده است.
بیمارستان لاله در فاز پنج شهرک‌غرب، بیمارستان آتیه در فاز چهار شهرک غرب و بیمارستان بهمن در فاز یک از جمله بیمارستان‌های معروف و مجهز تهران هستند که در محله شهرک‌غرب واقع شده‌اند.
مراکز خرید لوکس
یکی دیگر از ویژگی‌های امروزی محله شهرک‌غرب ، ساخت مراکز تجاری و خرید بزرگ و لوکس در این منطقه است. مرکز خرید گلستان جزو اولین مراکز خرید لوکس تهران است که بیش از بیست سال پیش در فاز یک و در خیابان ایران زمین ساخته شد. این مرکز خرید، سال‌ها یکی از مراکز فروش برندهای لوکس و خارجی بوده است.
مرکز خرید میلاد نور در ابتدای فاز پنج، دومین مرکز خریدی است که بعد از مرکز خرید گلستان، در شهرک غرب ساخته شد و مشتریانی از سراسر تهران و حتی کشور برای خرید به این مجتمع مراجعه می‌کنند.
مرکز خرید لیدوما و مرکز خرید پلاتین دو ساختمان تجاری بزرگ شهرک غرب هستند که در نزدیکی میلاد نور ساخته شده‌اند. این مراکز علاوه بر فروشگاه‌ها، دارای رستوران و سالن سینما هم هستند.
از دیگر مراکز خرید محله شهرک‌غرب می توان به مجتمع تجاری ایران زمین، مجتمع تجاری گل افشان، مجتمع تجاری مهستان ، مجتمع تجاری ارم و مجتمع کامپیوتر شهرک غرب اشاره کرد.
مسجد برگزاری ختم‌های مشهور
مسجد جامع شهرک غرب، در ابتدای فاز سه و خیابان شهید حسن‌سیف یکی از مساجد بزرگ و معروف تهران است که بسیاری از مراسم درگذشت افراد مشهور در این مسجد برگزار می‌شود.
از دیگر مساجد این محله می‌توان به مسجدالنبی در فاز یک شهرک غرب، مسجد ثامن‌الائمه (ع) و مسجد امام حسن مجتبی واقع در بلوار دادمان اشاره کرد.
بوستان‌های متعدد محله شهرک‌غرب
کوچه و خیابان‌های شهرک غرب دارای فضای سبز زیادی است. در ساختار این شهرک، وجود بوستان‌های کوچک در کوچه و پس‌کوچه‌ها به‌ویژه در کوچه‌های ویلایی‌نشین طراحی شده است. به همین دلیل، این منطقه بافت سبز و پردرختی دارد.
در محله شهرک‌غرب بوستان‌های عمومی با مسیرهای پیاده‌روی ویژه‌ای وجود دارند که از جمله آنها می‌توان به بوستان فدک، بوستان ایران‌زمین، بوستان گلستان، بوستان بهشت، بوستان بنفشه، بوستان مدروس، بوستان هرمزان، بوستان مادر، بوستان زرافشان، بوستان کودک و … اشاره کرد.
باغ‌های توت در شمال شرقی محله و در حاشیه خیابان ایران زمین که بخشی از باغ راه فدک هستند، باغ خوردین و محوطه‌های جذاب و سرسبز برج‌ها و ویلاهای محله، باعث شده‌اند تا شهرک غرب از فضای سبز زیادی برخوردار باشد و اگرچه ورود به اکثر این باغ‌ها برای عموم مردم مجاز نیست، اما وجودشان هوای منطقه را تلطیف می‌کند.
دسترسی به شاهراه‌های ارتباطی
یکی از ویژگی‌های مثبت محله شهرک‌غرب ،دسترسی عالی به بزرگراه‌های اصلی تهران است. شهرک غرب از سمت غرب با بزرگراه یادگار امام از منطقه پونک جدا می‌شود. بزرگراه نیایش از شمال منطقه شهرک غرب عبور کرده و بزرگراه همت، این شهرک را به شرقی‌ترین قسمت تهران وصل می‌کند. بزرگراه چمران در شرق شهرک غرب، مسیری برای دسترسی این منطقه به شمال و مرکز شهر است.
بزرگراه شیخ فضل‌الله که به ورودی شهرک و میدان صنعت می‌رسد، دسترسی اصلی این منطقه مدرن و خوش‌ساخت به مرکز شهر به شمار می‌رود.
منطقه ییلاقی روستای فرحزاد در قسمت شمالی این منطقه قرار دارد. فرحزاد با وجود آب‌و‌هوای روستایی و رستوران‌های سنتی و حال و هوای گردشگری‌اش، فضایی مطلوب برای گذران ساعاتی دلچسب است. محله سعادت آباد، نزدیک‌ترین محله به محله شهرک‌غرب است که ارتباط تنگاتنگی میان این دو منطقه وجود دارد. اهالی دو محله به راحتی می‌توانند از امکانات هم برخوردار شوند.
سخن آخر
محله شهرک‌غرب یکی از معدود محلات واقع شده در منطقه دوی تهران است که در آن می‌توان خانه‌های ویلایی فراوانی را یافت. این منطقه به خاطر ساختار خاص و مدرنش، محله بسیار پرطرفداری در غرب تهران به حساب می‌آید. قلب تپنده این منطقه، میدان صنعت است که با رسیدن به این میدان، می‌توان به‌راحتی با وسایل حمل و نقل عمومی به دیگر میادین بزرگ غربی تهران، از جمله میدان صادقیه، آزادی و همچنین مناطق شرقی شهر سفر کرد.
ممنون برای محتوای خوبی که قرار دادید، این محتوا و محتوای سایت کوچه گرد در مورد شهرک غرب خیلی کمکم کرد که تحقیقم را بهتر بنویسم
خواهش می کنم.موفق و سلامت باشید